محمد دشتکی - دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
محمد رضا بی همتا - استاد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران
اسلام مجیدی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
رضا عزیزی نژاد - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

تنش کم آبی از مهم ترین عوامل کاهش رشد بخصوص در مرحله جوانه زنی گیاه است. لذا جهت بررسی اثر خشکی با استفاده از محلول پلی اتیلن گلیکول (PEG 6000) بر شاخص های جوانه زنی و همبستگی سی ژنوتیپ گندم نان تحت تنش (0، 4-، 8- و 12- بار) در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ­ها و سطوح مختلف تنش و اثرات متقابل آن ها اختلاف معنی داری وجود داشت. در این آزمایش رقم حیدری بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی (به ترتیب برابر 98.7 درصد و 35.9) و طول ریشه چه (10.2 سانتی متر) را داشت و حال آنکه رقم آذر (به ترتیب با 73.3 درصد،20.7 و 2.9 سانتی متر) پایین ترین مقدار را دارا بود. ازلحاظ طول ساقه چه و شاخص بنیه بذر رقم سرداری به ترتیب با 5.6 سانتی متر و 520.1 بالاترین و رقم گاسکوژن به ترتیب با 2.8 سانتی متر و 257.2 پایین ترین مقدار را نشان دادند. همچنین ازلحاظ صفات وزن تر و وزن خشک گیاهچه، رقم روشن به ترتیب با 0.5 و 0.12 گرم بالاترین و رقم الوند به ترتیب با 0.21 و 0.40 گرم پایین ترین مقدار را داشت. بین طول ریشه چه و درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص جوانه زنی در شرایط مطلوب و بین اکثر صفات در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد. تجزیه به عامل ها نشان داد که صفات همبسته طول ریشه چه و ساقه چه، درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص جوانه زنی و بنیه بذر و وزن خشک گیاهچه در عامل اول و صفات همبسته وزن تر و خشک گیاهچه در عامل دوم حدود 72 درصد از تغییرات موجود در کل داده ها را توجیه و بیشترین تاثیر را در جوانه زنی بذور داشتند. تجزیه کلاستر نیز ارقام گندم را در 4 کلاستر با خصوصیات درون گروهی مشابه و بین گروهی غیرمشابه گروه بندی نمود.

درصد جوانه زنی, ژنوتیپ, سرعت جوانه زنی, شرایط نرمال و تنش خشکی