کامران پروانک - گروه کشاورزی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرری

با توجه به اهمیت گیاه دارویی مریم گلی سهندی (.Salvia sahendica L) در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، این تحقیق با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر برخی شاخص های فیزیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس این گیاه در سال 1395 در شهرستان مبارکه انجام گردید. سطوح تنش خشکی شامل دور آبیاری 4 روزه (شاهد)، 8، 12 و 16روزه بود که در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در شرایط مزرعه اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس حاصل از نرم افزار MSTAT-C نشان داد، کاربرد سطوح مختلف دور آبیاری بر شاخص های فیزیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس اثر معنی دار دارد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها، بیشترین میزان نسبی آب برگ (95%)،کلروفیل کل، a و b به ترتیب با میانگین 2.47، 1.32، 0.98 میلی گرم برگرم مربوط به تیمار شاهد بود. بالاترین پتانسیل آب برگ (1.78- مگاپاسکال)، تجمع پرولین (3.1 میلی گرم بر گرم) و نشت الکترولیت (57.7%) را دور آبیاری 16 روزه نشان داد. حداکثر میزان قند محلول، درصد و عملکرد اسانس به ترتیب با میانگین 2.55 میلی گرم بر گرم، 0.3 درصد و 14.3 کیلوگرم در هکتار مربوط به دور آبیاری 12 روزه بود. این نتایج نشان می دهد، این گیاه در مواجه با تنش خشکی از طریق افزایش انباشت میزان پرولین و قندهای محلول (تنظیم اسمزی) به تنش آبی مقاومت نشان می دهد. بررسی همبستگی صفات نشان داد، بین کلروفیلa، کلروفیلb، با پرولین، قندهای محلول، درصد و عملکرد اسانس رابطه منفی حاکم است. زیرا در شرایط بدون تنش که مقدار کلروفیل aدر حداکثر مقدار خود قرار دارد، پرولین، قندهای محلول و اسانس بسیار اندک تولید می شوند. به طور کلی، با توجه به عدم تفاوت معنی دار شاخص های فیزیواوژیک در دورهای 8 و 12 روزه نسبت به شاهد می توان با اطمینان 95% نتیجه گرفت که رژیم آبیاری بهینه برای تولید درصد بیشتر اسانس و استفاده از این گیاه در مناطق خشک و نیمه خشک دور آبیاری 12 روزه می باشد.

پرولین, دور آبیاری, شاخص های مقاومت به تنش, میزان نسبی آب