رضا صیامی - دانشجوی دکتری زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
یهرام میرشکاری - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
فرهاد فرح وش - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
ورهرام رشیدی - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ فیزیکی بذر و تنش کم­آبی بر فعالیت آنزیمی و عملکرد دانه ذرت، آزمایشی طی سال 1393 به صورت اسپلیت پلات اجرا شد. عامل اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال (بدون تنش) و اعمال کم آبی به ترتیب بر اساس 70 و 110 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در بعد از مرحله 9-8 برگی ذرت و عامل فرعی در یازده سطح شامل تیمار بذر ذرت با اشعه های گاما (کبالت 60) و بتا (استرانسیم 90) هر دو با شدت ثابت دو میکروکوری، لیزر موج پیوسته هلیم- نئون با طول موج 6328 آنگستروم، میدان مغناطیسی با شدت 40 میلی تسلا و امواج اولتراسونیک یا فراصوت با حداکثر سه وات بر سانتی متر مربع همگی در دو مدت زمان 5 و 10 دقیقه به همراه شاهد بدون تیمار بودند. اعمال تنش خشکی از مرحله 9-8 برگی به بعد غلظت پرولین برگ را 1.64 میکرومول بر گرم وزن تر افزایش داد و بیشترین غلظت این اسیدآمینه به ترتیب در تیمارهای گاما 5 دقیقه ای، میدان های مغناطیسی 5 و 10 دقیقه ای و اولتراسونیک 5 دقیقه ای مشاهده گردید. در اثر اعمال تنش کم آبی حدود 40 درصد بر فعالیت آنزیم پراکسیداز در مقایسه با آبیاری نرمال افزوده شد و همچنین بیشترین فعالیت آن از تیمار بذر با اشعه گاما 5، میدان مغناطیسی 10، لیزر 5، بتا 5 و میدان مغناطیسی 5 دقیقه ای حاصل شد. وقوع تنش خشکی فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز را 23 درصد افزایش داد و بیشترین فعالیت این آنزیم (95.79 میکرومول بر دقیقه بر گرم) در پیش تیمار با اشعه لیزر 5 دقیقه ای مشاهده شد. بروز تنش از مرحله 9-8 برگی به بعد، عملکرد دانه را 18.5 درصد کاهش داد. تیمارهای میدان مغناطیسی 5 و 10 دقیقه ای، گاما و لیزر 5 دقیقه ای با میانگین 685 گرم در مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه بودند و افزایش زمان تیمار بذر ذرت با اشعه های گاما و لیزر از 5 به 10 دقیقه به ترتیب 20 و 17 درصد از عملکرد دانه کاسته شد. به نظر می­رسد پیش تیمارهای فیزیکی بذر ذرت با میدان های مغناطیسی و اشعه های گاما و لیزر فقط در مدت زمان کوتاه می­تواند اثرات نامطلوب تنش خشکی را کاهش دهد.

پرولین, پراکسیداز, سوپراکسید دیسموتاز, عملکرد دانه