لیلا مهردار - دانشجوی دکتری، سازه های آبی، دانشگاه ارومیه
محمد همتی - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه،
مهدی یاسی - دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران

فرسایش بستر، کناره ها و جابجایی عرضی در پیچ رودخانه ها و آبراهه های طبیعی امروزه یکی از مسائل مهم در زمینه مطالعات رودخانه ای می باشند. یکی از سازه هایی که اخیرا به منظور کنترل فرسایش در خم رودخانه ها به کار می رود سرریز پیچ آبراهه می باشد. مطالعه حاضر به بررسی آزمایشگاهی تاثیر سرریزهای پیچ آبراهه بر توزیع سرعت و کارایی آنها در حفاظت از قوس خارجی پرداخته است. آزمایش ها در یک قوس 90 درجه با شعاع نسبی برابر با 3.3 انجام گرفت. در این تحقیق سازه ها با فاصله به اندازه سه برابر طول آنها و با زاویه 60 درجه به دیواره خارجی خم نصب شدند. اندازه گیری سرعت در شرایط مختلف جریان در دو ارتفاع نزدیک به سطح آب و نزدیک به سطح بستر انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که سرعت در پیچ داخلی با احداث سرریزها افزایش یافت. همچنین در قوس خارجی کاهش سرعت رخ میدهد و این سبب کاهش فرسایش آن و جلوگیری از جابجایی قوس می شود. از طرفی صرف نظر از تاثیر سایر عوامل، با احداث ارتفاع های مختلف از سرریزهای مستغرق، سرعت در دماغه و خط القعر سازه ها بترتیب 30 و 50 درصد نسبت به سرعت متوسط مقطع قبل از احداث سازه ها افزایش یافت. همچنین میزان این افزایش در سرریزهای با تاج شیب دار در دماغه و خط القعر بترتیب برابر برابر 30 و 63 درصد می باشد.

سرریزهای مستغرق، قوس 90 درجه، الگوی جریان، دماغه سرریز