محسن عسگریان - نویسنده مسئول: دانشجوی دوره دکترای روابط بین‎الملل دانشگاه گیلان
سید امیر نیاکویی - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان
انوشیروان انصاری - دانشیار پژوهشکده بین المللی زلزله‎شناسی و مهندسی زلزله
رضا سیمبر - استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان

معاهده منع جامع آزمایش‎های هسته‎ای در شرایطی پابه عرصه بین‎المللی گذاشت که با وجود معاهده عدم اشاعه، سلاح های هسته‎ای درحال اشاعه و گسترش بودند. ازاین‎رو، این معاهده به منظور جلوگیری از اشاعه سلاح‎های هسته‎ای و منع آزمایش‎های هسته ای، به عنوان گامی اساسی و لازم برای ورود به باشگاه کشورهای هسته‎ای، با حمایت قدرت‎های اتمی منعقد شد. براساس مفاد معاهده، نظارت بر حسن اجرای تعهدات کشورها ازطریق جمع آوری، پردازش و انتشار اطلاعات حاصل از یک سامانه نظارت بین المللی متشکل از ایستگاه‎های لرزه‎ای، رادیونوکلاید، فروصوت و هیدروآکوستیک صورت خواهد پذیرفت، که اثرات وقوع یک انفجار هسته‎ای احتمالی در هر نقطه از کره زمین اعم از زمین، هوا و دریا را به صورت لحظه‎ای و برخط (آنلاین) ثبت و جهت پردازش به مرکز داده‎های بین ‎المللی   مستقر در وین (اتریش)، ارسال می نماید. دراین میان، واکاوی رژیم راستی‎آزمایی معاهده و بررسی تهدیدات و چالش‎های فنی، سیاسی و امنیتی احتمالی آن برای جمهوری اسلامی درصورت تصویب، موضوع این مقاله است. استدلال نگارندگان در این مقاله آن است که راستی‎آزمایی معاهده دارای چالش‎ها و ضعف‎های ساختاری و فنی‎ای است که این چالش‎ها می‎تواند به لحاظ نظامی و امنیتی تهدیدزا و به لحاظ حاکمیتی و سیاسی محدودکننده باشد. همچنین از بعد فنی نیز امتیازات و پشتوانه فنی کشورهای دارای تجربه آزمایش هسته‎ای می تواند زمینه فریب سامانه راستی‎آزمایی و نیز مخفی کاری و یا دسترسی به اطلاعات نظامی متعارف محرمانه کشورهای هدف را فراهم آورد.

معاهده منع جامع آزمایش‎های هسته‎ای, رژیم راستی‎آزمایی, حکمرانی, حاکمیت ملی, آزمایش هسته‎ای