کشاورزی حفاظتی، شاخص پایداری تولید و کاهنده مصرف کودهای شیمیایی در زراعت گندم دیم

روند فعلی مدیریت در بخش عمده ای از اراضی کشاورزی، به دلیل حذف کامل بقای ای گی اهی و استفاده انحصار ی ازکودهای شیمیایی، با کاهش کیفی ت مواجه شده است . مصرف ناقص و نامتعادل عناصر غ ذایی، خصوص یات فیزیکی ، ش یمیایی و بیولوژیکی خاکها را در معرض تهدید جدی قرار داده و در غالب آنها کمبود شدید مواد آلی، گرسنگ ی پنهان، تر اکم و تهوی ه نامناسب و کاهش فعالیت موجودات مفید خاک حاکم است. در کشاورزی سنتی جار ی، تغذی ه گیاهان عمدتاً از طر ی ق مصرف دو عنصر اصل ی نیتروژن و فسفر و گاهاً چند عنصر محدود دیگر تأمین می گردد و این در حالی است که با برداشت محصول و بقای ای آن، می زان و طی ف گسترده تری از عناصر غذایی، از خاک تخلیه و طی سالیان متمادی، با کاهش حاصلخیزی خاک و افت کیفی ت خا ک و محصول مواجه شده است. به علاوه، مصرف زیاد کودهای نیتروژنه، معضل کاهش مواد آلی، کاهش کیفیت محصول، کاهش مقاومت گی اه در مقابل تنش ها و همچنین آلودگی آب، خاک و گیاه را به دنبال داشته است. مصرف بیش از حد کودهای فسفره نی ز، ضمن ایجاد آلودگ ی ناش ی از کادمیم، از جذب عناصر کم مصرف ممانعت و کیفیت محصولات کشاورزی را کاهش داده است. در حال حاضر در کشورها ی پیشرفته، با توجه به مشکلات عدیده ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، گرایش به سمت کشاورزی ارگانیک سوق پیدا کرده و به جا ی استفاده از نهاده های با منشأ شیمیایی، کودهای آلی و با منشاء طبیعی مصرف می گردد. در این تحقیق، از نتایج برنامه ها ی تحقیقا تی و مطالعا تی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو، شامل مطالعات خاکشناسی و بررسی روشهای مختلف خا کورزی و اعمال مد یریتهای استفاده از بقایای گیاهی در تناوب گندم - آیش به عنوان شاخص های دستیابی به کشاورزی پایدار، استفاده گردیده و ضمن بررس ی روند تغ یی رات فیزیکی و شیمیایی خاک تحت تأثیر کودهای شیمیایی، اثر خا ک ورزی حفاظ تی و مد یریت بقای ای گی اهی بر خصوص یات فیزیکی و شیمیایی خاک، افزایش تولید، کاهش مصرف کود و کمک به تحقق اهداف کشاورزی پایدار، بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد ک ه با اعمال مدیریت خاکورزی مرسوم و تقویت خاک صرفاً از طریق مصرف کودهای شیمیایی در یک دوره 20 ساله، خصوص یات فیزیکی وشیمیایی خاک افت پیدا می کند، بطوریکه بافت خاک متوسط سطحی(لوم) به بافت سنگین تر(لوم رسی) و با تراکم ذرات و درصد آه ک بالاتر تغییر یافته و میزان اسیدیته، درصد اشباع و هدایت الکتریکی آن نیز افزایش پیدا کرده است. در حالی ک ه با اعمال روش ک م خا ک ورزی و برگرداندن بقایا و یا با اعمال روش بی خاک ورزی و باقی گذاشتن بقایا، خصوصیات فیزیکی و ش یمیایی خا ک بهبود، عمل ک رد محصول افزایش و مصرف کودهای شمیایی کاهش پیدا کرده است.

Keywords:

گندم دیم , کشاورزی حفاظتی , پایداری تولید , کودهای شیمیایی , عملکرد محصول