چالش های موجود در راستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی در ایران

در ایران بعد از انقلاب اسلامی مصرف کودهای شیمیایی درکشور با رشد قابل ملاحظه ای روبرو شد. به طوری که مصرف کودهای شیمیایی در سال 1385 از حدود 899 هزار تن به رقم 2/17 میلیون تن در سال 1368 و در سال 1385 به بیش از 4 میلیون تن رسید. با بررسی دقیق تر در مورد ساختار مصرف و نسبتهای بین عناصرمغذی ازت، فسفر و پتاسیم طی سالهای مذکور تناقضاتی درترکیب و روند مصرف انواع کودهای شیمیایی دیده می شود. به طوری که در سال 1385 ، 2/4 میلیون تن کودهای نیتروژنه 59 درصد، 0/9 میلیون تن کودهای فسفاته 23 درصد، 0/3 میلیون تن کودهای پتاسه 7 درصد و 11 درصد سایر کودهای شیمیایی مصرف شده است. گزارش های موجود نشان م یدهد که در سال های اخیر با مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و سموم آفات و بیماریهای نباتی آلودگی منابع آب و خاک گسترش زیادی یافته است. آلودگی آب های زیرزمینی به نیترات و تجمع بیش از اندازه نیترات در اندام مصرفی محصولات زراعی و باغی موجب افزایش نگرانی شده است. طبق تحقیقات انجام شده کارایی زراعی و بازیافت کود در ایران پایین است به طوری که کارایی زراعی نیتروژن در ایران 10 کیلوگرم محصول به ازای هر کیلوگرم نیتروژن است در حالی که در کشورهای توسعه یافته 20 کیلوگرم محصول به ازای هر کیلوگرم نیتروژن است و دلیل اصلی آن عدم انتقال یافته های تحقیقاتی به کشاورزان است. میانگین جهانی درصد بازیافت نیتروژن برای گندم 33 درصد، در کشورهای توسعه یافته 42 درصد، کشورهای در حال توسعه 29 درصد و در ایران 20 تا 25 درصد برآورد می شود. ارزش کل کود شیمیایی، سم و بذر مصرفی در ایران در سال 1385، 12000 میلیارد ریال و مجموع یارانه نهاده های کشاورزی 7585 میلیارد ریال بود. در بودجه این سال یارانه کودهای شیمیایی 6950 میلیارد ریال بود که 92 درصد از یارانه نهاده های کشاورزی به کود شیمیایی اختصاص یافته است. با توجه به ضرورت اجرای هدفمند شدن یارانه ها، به منظور بهینه سازی مصرف نهاده های کشاورزی، ارتقاء بهره وری، کارایی مصرف کودهای کشاورزی، افزایش کیفی و کمی محصولات کشاورزی، تامین سلامت مصرف کننده گان، حفظ محیط زیست و منابع پایه تولید، لازم است درصدی از این یارانه های نهاده های کشاورزی در اختیار تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قرار گیرد که با تحقیقات موثر در این زمینه ها و در پی آن با ترویج صحیح یافته های مربوط بتوان به این امر مهم دست یافت. مدیربت توزیع کودهای شیمیایی نیز از نکات دارای اهمیت در راستای بهینه سازی مصرف این نهاده مهم در امر تولید محصولات کشاورزی میباشد. تاسیس آزمایشگاه های خصوصی نیز ازجمله کارهای مهم در زمینه ارتقائ فرهنگ استفاده از کود است. استفاده از کودهای ارزان قیمت تولید داخل نیز باید در کشور ترویج گردد تا علاوه بر کاهش وابستگی موجب افزایش مصرف این کودها در مناطقی که کمبود آنها محسوس بوده ومصرف بهینه آنها موجب ازدیاد تولید میگردد اثرات مفید خود را نمایان کند

Keywords:

آلودگی , بهینه سازی مصرف نهاده های کشاورزی , کودهای شیمیایی , هدفمند شدن یارانه ها