وحید باصری - استادیار و عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه فرهنگیان

عبدالله بن عباس شاخص ترین چهره خاندان عباس بن عبدالمطلب و یکی از نخبگان صحابه است. باوجود اخبار فراوانی که در فضل و دانش این چهره مشهور بازتاب یافته، اما بخش هایی از زندگی او همچنان با ابهاماتی روبروست. مهم­ترین این ابهام ها عدم همراهی او با امام حسین(ع) در واقعه کربلاست. برخی منابع از معذور و یا ماذون بودن او سخن گفته اند، که درست به­نظرنمی­رسد. در این پژوهش از دیدگاهی دیگر، اندیشه و تفکر عبدالله بن عباس نسبت به برنامه امام حسین(ع) در آستانه واقعه کربلا بررسی و تحلیل شده است. برای این کار، زیست سیاسی ابن عباس در دوران خلفا و حکومت امام علی(ع) مورد واکاوی انتقادی قرارگرفته است. پرسش اصلی این پژوهش به این شکل مطرح می شود که گفتمان خلفا چه تاثیری بر رویکرد ابن  عباس به نهضت امام حسین(ع) داشت این پژوهش با روش توصیف و تحلیل تاریخی و با کمک سه مولفه عقیده، غنیمت و منفعت و مفهوم گفتمان انجام شده است. نتیجه این پژوهش حاکی است تاثیرپذیری ابن  عباس از گفتمان خلفا سبب می شد که او در عین پایبندی کلی که به گفتمان اهل بیت(ع) داشت، برخی وقایع ازجمله نهضت و حرکت امام حسین(ع) را با رویکرد و اندیشه ای متفاوت از ایشان تحلیل و ارزیابی کند.   

نهضت امام حسین(ع), عبدالله­بن عباس, گفتمان خلفا, قبیله, منفعت