محسن نجفی خواه - عضو هیات علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تهران، ایران
حامد ملکشاهی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، موسسه عالی آموزش و پژوهش، مدیریت و برنامه ریزی، تهران، ایران

پارلمان اروپا در 21 آوریل 2004، رهنمود 35 /2004 درباره مسئولیت محیط زیستی راجع به پیشگیری و جبران خسارت های محیط زیستی را برای پاسخ به فجایع زیست محیطی با ابعاد خسارت گسترده به تصویب رسانید. رهنمود یادشده دو نوع رژیم مسئولیت مدنی محض (به عنوان اصل) و مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر (استثنا بر اصل) را شناسایی کرده است. متصدی یا عامل زیان می تواند در مقابل مسئولیت محض تحمیلی، دفاعی را که در بخش الف بند 4 ماده 8 رهنمود بیان شده (دفاع رعایت مجوز دولتی)، به عمل آورد و دولت های عضو مختارند که دفاع متصدی یا عامل زیان را بپذیرند یا رد کنند؛ این دفاع اختیاری (به لحاظ اختیار دولت ها در پذیرش یا رد)، استثنا بر نظام مسئولیت مدنی محض رهنمود است. آوردن دفاع رعایت مجوز در پیش نویس رهنمود و نحوه استناد به آن و نوع اثر این دفاع تا گنجاندن نهایی آن در رهنمود روندی پرفراز و نشیب داشت و به علت تاثیر منفی آن بر مسئولیت مدنی محض زیست محیطی اروپا و تضعیف این نظام مسئولیت، انتقادهایی را به همراه داشت که به تحلیل آن موارد می پردازیم.

اصل پرداخت آلوده ساز, رهنمود زیست محیطی 2004 اروپا, دفاع مجوز دولتی, مسئولیت محض, مسئولیت زیست محیطی