یعقوب فولادی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمد بارانی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مریم خلیلی جهانتیغ - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

مرزبان­نامه به شیوه کلیله و دمنه مشتمل بر حکایات و افسانه­های حکمت­آمیز است و از زبان انسان­ ها و وحوش نوشته شده است. این مولفه­ ها به همراه شیوه نگارش کتاب باعث شده است تا این اثر را تقلیدی از کلیله و دمنه بدانند و اهمیت آن را بیش تر در فن نگارش آن قلمداد کنند، در صورتی­که وقتی زیرساخت و ساحت محتوایی این دو کتاب را مقایسه کنیم، در خواهیم یافت که زیرساخت فکری شان به دلیل دیدگاه حاکم بر آنها، بسیار متفاوت است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که آیا اندیشه حاکم بر مرزبان ­نامه تحت تاثیر جهان­ بینی ایران باستان است و یا فرهنگ و اندیشه هندی حاکم بر کلیله و دمنه یافته ­های حاصل از این پژوهش که به روش مقایسه­ای - تحلیلی و با نگاهی به زیرساخت فکری هر دو اثر، به انجام رسیده، نشان می­دهد که دیدگاه حاکم بر مرزبان ­نامه بر خلاف کلیله و دمنه - دیدگاهی مثبت ­نگر است؛ به گونه­ای که بیشتر داستان­ های آن، دارای پایان خوبی هستند. زیرساخت فکری مرزبان ­نامه بر اساس فلسفه مزدیسنا - فلسفه پیروزی نیکی بر بدی - و جهان ­بینی ایرانی شکل گرفته است و بر همین بنیاد، این اثر نه تنها تقلیدی محض از کلیله و دمنه نیست؛ بلکه تدوینی هدف مند و آگاهانه است.

مرزبان نامه, کلیله و دمنه, زیرساخت, جهان بینی ایرانی, فلسفه مزدیسنا