آرش حیدری - استایار مطالعات فرهنگی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران
علیرضا خدایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، مطالعات فرهنگی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

پژوهش حاضر که با هدف فهم عناصر تصویر غرب در نخستین سفرنامه های ایرانی نوشته شده است، بر آن است که تصویر غرب را با منطقی رویاگون و دارای تعین چندوجهی درک کند. لویی آلتوسر، تعین چندوجهی، که مفهومی در روانکاوی فرویدی است را برای تبیین ساخت پیچیده، غیرخطی و غیرذاتی رخدادهای تاریخی بکار گرفت. این مفهوم نشان می­دهد که ساخت پدیده­های تاریخی از انباشت تاریخ­های گاها متفاوت و متضاد در لحظه­ای معین شکل گرفته­است. ازاین رو، با کمک این مفهوم تلاش کرده ایم نشان دهیم که غرب در نخستین سفرنامه های ایرانیان چگونه به تصویر کشیده شده و چه نسبتی با تصویر غرب در داستان های تمثیلی برقرار کرده است. تصویر غرب، همچون تجلی مادیت و تاریکی، و شرق، همچون جایگاه نور و معنویت، در ادبیات عرفانی ساخته می شود و با جایگشتش به نخستین سفرنامه های ایرانیان درباره غرب، ترکیب بندی جدیدی پدید می آورد. در این مقاله با به کارگیری روش مطالعه تاریخی و اسنادی نشان داده ایم که تصویر غرب چگونه به طور هم زمان، دوگانه جان والا تن لذت جو را در یک تصویر یگانه حفظ، و سیاست های میل ورزی خاص خود را تولید و توزیع می کند.

تخیل, تعین چندوجهی, تصویر غرب, میل ورزی