مرضیه غنام - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد
امیر بستانی - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد

این پژوهش با هدف ارزیابی شاخص خطر سرطانزایی نیکل در سبزیجات رشد یافته در خاک های تیمار شده با سطوح مختلف لجنفاضلاب در شرایط گلخانه ای انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل پنچ سطحلجن فاضلاب (صفر، ۵ / ۱ ، ۳ ، ۵ / ۴ و ۶ درصد) و هشت نوع سبزیجات برگی (اسفناج، تربچه، پیازچه، شاهی، ریحان، خرفه، گشنیز و مرزه) بود.نتایج نشان داد با افزایش سطح لجن فاضلاب، شاخص متوسط جذب روزانه نیکل (ADD) و شاخص سرطانزایی (CR) در هر دو گروه سنیکودکان و بزرگسالان افزایش یافت (P≤۰.۰۰۰۱). به طوریکه در تیمار ۶ درصد لجن فاضلاب نسبت به تیمار شاهد، برای کودکان و بزرگسالانبه ترتیب ۴ / ۶۷ و ۹ / ۶۵ درصد افزایش در شاخص سرطان زایی محاسبه شد. برای هر دو گروه سنی، بیشترین و کمترین شاخص سرطان زایی نیکلبه ترتیب در گیاه شاهی و خرفه مشاهده شد. به طورکلی، احتمال بروز بیماری های سرطانی برای هر دو گروه سنی وجود داشت و کودکان بامیانگین شاخص سرطان زایی (CR)؛ ۰/۰۸۸۶ ، بیش از سه برابر بزرگسالان در معرض این خطر بودند.

شاخص های سلامتی، فلزات سنگین، سبزیجات برگی، لجن فاضلاب