محمدجواد پژند - کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
حجت امامی - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

موقعیت شیب در یک زمین نما از جمله ویژگی های مهم و اثرگذار بر تشکیل خاک و فرسایش پذیری آن است. آگاهی از چگونگیتغییرات ویژگی های خاک در قسمت های مختلف شیب ما را در استفاده بهینه از زمین های شیب دار یاری می دهد. بر این اساس، این پژوهش باهدف بررسی چگونگی تغییرات نمایه فرسایش پذیری خاک (K)، کربن آلی، کربنات کلسیم و درصد رس خاک در طول یک شیب (در جهتجنوبی) با کاربری مرتع، در تابستان 1392 طرح ریزی و اجرا شد. بر این اساس ابتدا پس از شناسایی یک سطح شیب دار با مواد مادری و پوششگیاهی یکنواخت، از درجه های مختلف شیب شامل کمتر از 5 درصد، 5 تا 15 درصد، 15 تا 30 درصد، 30 تا 50 درصد و بیشتر از 50 درصدنمونه برداری شد. از هر قسمت 3 نمونه از عمق صفر تا 30 سانتیمتر تهیه و جهت انجام آزمایشات فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه منتقلگردید. بر اساس نتایج این پژوهش کمترین مقدار K در شیب کمتر از 5 درصد (0/42ton.ha/MJ.mm) و بیشترین مقدار آن در شیب بیشتر از50 درصد مشاهده شد (0/58ton.ha/MJ.mm). دلیل این پدیده را می توان به کاهش درصد رس و کربن آلی نسبت داد. زیرا تغییرات کربن آلیدر طول شیب به شکلی بود که با کاهش درصد شیب، مقدار آن افزایش یافت. به طوری که بیشترین مقدار آن در شیب کمتر از 5 درصد (1/34%) و کمترین مقدار آن در شیب بیشتر از 50 درصد (12 / 0 %) مشاهده شد که علت آن می تواند از بین رفتن قسمت رویین خاک و کاهش مقدارکربن آلی خاک باشد.

درصد رس، درصد کربنآلی، درصد کربنات کلسیم، زمین های شیب دار