رضا بیات - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیک و حفاظت خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان
افسانه عالی نژادیان بیدآبادی - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان
مجید صوفی - دانشیار مرکز تحقیقات و آموزش منابع طبیعی و کشاورزی استان فارس
عباس ملکی - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان
امیدعلی اکبرپور - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان

فرسایش خاک به عنوان یکی از عوامل مهم تخریب اراضی بوده و یکی از انواع مهم آن، فرسایش آبکندی است. بنابراین این تحقیق باهدف شناسایی و طبقه بندی مورفومتریک آبکندهای منطقه در مساحتی حدود 150 هکتار در روستای فتح آباد واقع در 14 کیلومتری شرق شهربویین زهرا صورت پذیرفت. تعداد 20 آبکند بررسی و پس از تعیین محل بالاکند و ثبت آن با سیستم موقعیت یاب جهانی، طول، عرض و عمقآنها اندازه گیری شد. نمونه خاک از خاک سطحی بالاکند برداشته شده و نوع بافت، شوری، پهاش، مادهی آلی و برخی آنیون ها و کاتیون هاتعیین شدند. درنهایت بر اساس منابع موجود و برحسب نتایج، آبکندهای منطقه طبقه بندی شدند. بافت خاک، لوم تا رسی لومی تعیین شد.متوسط EC نمونه ها (21 دسی زیمنس بر متر) بیان کننده این بود که خاک منطقه ازنظر شوری در طبقه خاک های شور است و pH متوسطنمونه ها (4 / 8) نشان از قلیائیت خاک منطقه داشت. این آبکندها عموما در مسیر آبراهه های طبیعی تشکیل شده، بالاکند آنها عموما عمودی وبه ندرت غار مانند بوده، دارای مقطع عرضی ذوزنقه ای شکل هستند و پلان عمومی آنها از نوع خطی است. ازنظر عمق و طول و بر اساس روشفائو و احمدی آبکندها به ترتیب در طبقه کم عمق و کوچک قرار دارند. ضریب عرض بالا به عمق معادل 8 / 2 و نسبت قابل توجهی است که نشاناز هدر رفت خاک سطحی با ارزش دارد، بنابراین اجرای اقدامات مناسب برای حفاظت خاک ضروری است.

خاک، تخریب، فرسایش، بالاکند