الهام شمشیری پور - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران
کاظم خاوازی - استاد پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران، ایران
شکوفه رضایی - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران

در سالهای اخیر دستیابی به کودهای بیولوژیک حاوی باکتری های تثبیت کننده نیتروژن به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی نیتروژنمورد توجه قرار دارد. بدین منظور تحقیقی بر روی گیاه عدس در 9 استان کشور بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام شد. ابتدا از 84 نقطه نمونه هایتصادفی خاک تهیه، سه رقم بذر بیله سوار، گچساران و کیمیا در دو تکرار در هریک از نمونه های خاک کشت و با محلول غذایی فاقد منبع نیتروژنآبیاری شد. پس از برداشت در مرحله گلدهی (2 ماه پس از کاشت) باکتری های ریزوبیوم از گرهک های ریشه جداسازی و آزمایش های افتراقیبیوشیمیایی انجام شد. جهت تفکیک اگروباکتریوم از ریزوبیوم، هریک از جدایه های باکتری به صورت همزمان روی 4 محیط کشت YMA (تفکیکبر اساس سرعت رشد)، Hofer (تفکیک از نظر تحمل به pH بالای 11)، Glucose pepton agar (تفکیک بر اساس استفاده از منبع پپتون) ومحیط YMA حاوی 2 درصد NaCl (تفکیک بر اساس تحمل به نمک) کشت داده شد. پلیت ها پس از 24 و 48 ساعت بررسی شد. بر این اساستعداد 160 جدایه به عنوان باکتری های همزیست گیاه عدس شناسایی شد. بطور کلی نتایج حاصل از آزمایشات بیوشیمیایی بر روی باکتری هایجداسازی شده از گره های ریشه عدس نشان داد که از این آزمایشات حتی می توان به عنوان جایگزینی برای آزمایشات گره زایی نیز استفاده کرد.

عدس، تثبیت ازت، ریزوبیوم لگومینوزاروم، همزیستی