آرزو مختاری حصاری - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی دانشگاه زنجان.
روح اله رضایی - دانشیار گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان.
حسین شعبانعلی فمی - استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران.

یکی از سازوکارهای اصلی در مدیریت بهینه مصرف آب، انتخاب شیوه آبیاری مناسب می باشد که در این زمینه، در سال های اخیر فناوری آبیاری کم فشار در راستای بهبود راندمان آبیاری سطحی در مناطق با کیفیت نامناسب آب مورد توجه قرار گرفته است. لذا این پژوهش، با هدف کیفی تعیین و تحلیل مشکلات به کارگیری سامانه آبیاری کم فشار در استان آذربایجان شرقی انجام گرفت. جامعه آماری، دربرگیرنده کارشناسان بخش های آب و خاک و ترویج کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی (68 تن) در استان آذربایجان شرقی بود. نمونه مورد مطالعه از بین خبرگان موضوعی (17 تن) با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردید. داده های تحقیق با استفاده از فن مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد. داده ها بر پایه نظریه پایه ور و با استفاده از نرم افزار مکس کیودا 10، در مرحله های کدگذاری باز، محوری و انتخابی پردازش شدند. بر مبنای تحلیل های صورت گرفته، شمار هفت مقوله اصلی، 30 مقوله فرعی و 201 واحد مفهومی معنادار به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که مشکلات چندی در استفاده از سامانه آبیاری کم فشار توسط بهره برداران وجود دارد که به ترتیب اولویت شامل؛ بازدارنده های اقتصادی (5 مقوله فرعی)، نبود زمینه های حمایت و نظارت کافی (6 مقوله فرعی)، فرایند دیوان سالاری (بروکراسی) اداری (3 مقوله فرعی)، نبود مالکیت آب و زمین (2 مقوله فرعی)، موانع شناختی- آموزشی (4 مقوله فرعی)، موانع اجتماعی (5 مقوله فرعی) و محدودیت های مربوط به فناوری آبیاری کم فشار (5 مقوله فرعی) می باشد. از نظر پاسخگویان، مقوله های مشکلات مربوط به گرفتن مجوزها، اثبات مالکیت زمین، نبود یا کمبود سرمایه اولیه، روند پیچیده اداری برای تقاضا و تصویب طرح و کافی نبودن میزان تسهیلات در مقابل افزایش هزینه اجرا، بیش ترین فراوانی را داشتند.

واژگان کلیدی: مدیریت مصرف آب, آبیاری سطحی, سامانه آبیاری کم فشار