جمال رضایی حسین آبادی - استادیار دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران
سحر زرگریان - دانشجوی دکتری حقوق جزای پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران

از جمله فروض ایراد خسارت، فرضی است که افعال زیانبار نامشروع از ناحیه عوامل متعدد، موجب ایراد خسارت شود. در این صورت،بحث تشخیص سبب مسئول جبران خسارت و ملاک ارزیابی خسارت بهوجود میآید در فرض اجتماع اسباب عرضی ماده 999 قانونمجازات فعلی همان رویه ماده 969 قانون سابق را در پیش گرفته است. مطابق حکم این ماده همه اسباب، شریک در جرم هستندو همه به طور مساوی مسئول جبران جنایت یا خسارت پیش آمده می باشند. در بحث اجتماع اسباب (اسباب طولی) ماده 999قانون مجازات اسلامی مطابق ماده 964 قانون سابق حکم به مسئولیت سبب مقدم در تاثیر نمود. اما استثناهایی در این مورد قائلشد که در قانون سابق وجود نداشت. استثناء اول این است که در قانون سابق بدون توجه به عامدبودن تمام اسباب طولی غیرمجاز،بطور کلی حکم به ضمان سبب مقدم در تاثیر شده بود اما در قانون جدید در صورتی که همه اسباب طولی غیرمجاز قصد ارتکابجرم را داشته باشند و به عبارت دیگر عامد باشند در اینجا دیگر سبب مقدم در تاثیر مسئول نیست، بلکه شرکت در جرم محسوبمی شود و همه به مجازات فاعل مستقل میرسند . استثناء دیگر این است در اجتماع دو سبب طولی که عمل یکی مجاز و دیگریغیرمجاز است، اگر سبب دوم پس از عمل سبب اول مرتکب فعلی شود که این فعل در کنار فعل سبب اول موجب صدمه و آسیب بهدیگران شود و خود نیز به آن آگاه باشد، در این صورت سبب دوم ضامن خواهد بود، فارغ از اینکه مقدم در تاثیر باشد یا نباشد، فعلشمجاز باشد یا نباشد.

تسبیب، دیه، جنایت، سبب طولی، ضمانت، سبب عرضی