حمید خیرالدین - استاد یار دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان

جغرافیا یا جغرافی به لحاظ لغوی به معنای توصیف ترسیمی زمین است. این توصیف ترسیمی در زبان و ادبیات امروز، همان درک فضامند از زمین است. بر این اساس، جغرافیا بر اساس درکی فضایی یا فضامند به مطالعه پدیده های روی زمین می پردازد. این پدیده ها شامل پدیده های طبیعی (طبیعت اول) و پدیده های انسانی (طبیعت دوم) می باشد که در ارتباط متقابل با یکدیگر دچار تحول می شوند. اما با توجه به گسترش حجم مطالعات در جغرافیا، این علم به دو گرایش اصلی تقسیم می شود؛ جغرافیای طبیعی و جغرافیای انسانی .کانون تمرکز جغرافیای طبیعی بیشتر روی جنبه های فضایی طبیعت اول و کانون تمرکز جغرافیای انسانی بیشتر روی جنبه های فضایی طبیعت دوم است. با این حال، نتایج علمی هر دو گرایش طبیعی و انسانی، تولید دانش فضایی واحدی است که در جهت تکمیل یکدیگر عمل می کنند همچنین جغرافیا را رابطه متقابل انسان و محیط به منظور بهبود زندگی بشر نیز توصیف کرده اند. به مجموعه ی آنچه که آموزش یک مفهوم جغرافیایی را سهولت بخشد و در ساده کردن تفهیم یک موضوع پیچیده ی جغرافیایی کمک کند یا یک نظریه یا فرضیه ی جغرافیایی تجربه شده را اثبات کند، مدل جغرافیایی می گویند.مدل جغرافیایی تنها به ماکت ها و مولاژها اطلاق نمی شود بلکه این دو نیز بخشی از مدل های جغرافیایی هستند، مهم ترین اصل در مدل های جغرافیایی، سهولت استفاده و تاثیر آن ها در یادگیری است. در طبقه بندی مدل های جغرافیایی،سلیقه ی محقق ملاک عمل است. با این حال در یک طبقه بندی ازن مدل ها را به چهار دسته تقسیم می کنند هدف های جزئی و وسایل مطالعه جغرافیا : آشنایی با عکس های جغرافیاییآشنایی با فرهنگ های جغرافیاییآشنایی با مدل های جغرافیاییآشنایی با نمودارها و جدول های جغرافیاییآشنایی مقدماتی با فناوری رایانه ای در آموزش جغرافیاآشنایی با اهمیت فعالیت های میدانی

جغرافیا، وسایل مطالعه جغرافیا، کانون