محمود نظری - استادیار گروه علوم دامی-دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان-ملاثانی-ایران
راضیه صباحی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد - گروه علوم دامی-دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان-ملاثانی-ایران

فیتواستروژنها در بسیاری از غذاها وجود داشته و فعالیت بیولوژیکی آنها در حیوانات در مطالعات متعددی به اثبات رسیده است. این ترکیبات از نظر ساختمان و عملکرد، شبیه -17 بتااسترادیول بوده و اثراتی شبیه استروژن را ایجاد مینمایند. فیتواستروژنها در دو گروه اصلی فالونوئیدها و غیر فالونوئیدها طبقه بندی میشوند. ایزوفالونها آگونیست های بسیار ضعیف استروژن بوده که به گیرنده ی استروژن با تمایل کمتر از استرادیول باند میگردند و بسته به غلظتهای نسبی فیتواستروژنها و استروژن داخلی از خود خواص آگونیستی یا آنتاگونیستی نشان میدهند. از مهمترین گیاهان دارای مواد فیتواستروژن می توان سویا، گیاه خرفه، شیرین بیان، رازیانه گزنه، بابونه، کتان، رازک و گیاه پنج انگشت را می توان نام برد. با توجه به معایب هورمونها و اینکه گیاهان حاوی فیتواستروژن فاقد اثرات منفی استروژنهای صنعتی میباشند، استفاده از استروژنهای اگزوژن طبیعی مثل فیتواستروژنها در صنعت دام و طیور رایج گردیده است. با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده این گونه استنباط میشود که فیتواستروژن ها میتوانند به عنوان یکی از جایگزینهای استروژنهای سنتتیک به کار روند.

گیاهان دارویی، فیتواستروژن، بیان ژن