مرتضی مفیدی چلان - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

بسیاری از تالاب ها و دریاچه ها به دلیل عوامل مختلف طبیعی و انسانی، با سرعت قابل ملاحظه ای با کاهش سطح، روبه رو بوده و این فرایند، همچنان ادامه دارد. بهنحویکه در یک قرن اخیر، در حدود 50 درصد دریاچه ها و تالاب ها از بین رفته و نابودشده اند. به دلایل متعددی، دریاچه ارومیه در سالهای اخیر، در معرض خشکی قرارگرفته است. در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه، پیامد آن افزایش سطح خشکی های نمکین و شور در منطقه، وزش بادهای تند و گرم به ویژه در تابستان و پائیز است که بروز این پدیده به مرور، زمینهای کشاورزی و مرغوب منطقه را به سمت شور شدن و در نهایت کویری شدن پیش خواهد برد و از منظر اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی، عواقب ناگواری برای جمعیت پنج میلیونی ساکن در حوزه آبریز دریاچه، به همراه خواهد داشت. برنامه معیشت پایدار و اشتغال جایگزین، میتواند سهم به سزایی در تحقق هدف؛ طرح کاهش 40 درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی حوزه آبریز دریاچه ارومیه داشته باشد. هدف از این برنامه، تغییر ترکیب کشت، دستیابی به یک تعادل و حد بهینه، برای کاشت محصولات پر آببر در کنار محصولات کم آب بر است. گیاهان دارویی مناسب ترین انتخاب برای گذر از کشاورزی مرسوم و پرنهاده بهسوی کشاورزی پایدار با تولید محصولات سالم و ارزش افزوده بیشتر هستند. ظرفیت و نرخ اشتغال زایی این صنعت در ابعاد تولیدی، فرآوری، انبارداری، بستهبندی، توزیع و فروش با عنایت به ظرفیتهای جهانی آن بسیار گسترده است. بنابراین این پژوهش با هدف معرفی گیاهان دارویی مناسب در راستای ایجاد معیشت پایدار و توانمندسازی جوامع محلی و کاهش مصرف آب با هدف احیای دریاچه انجام با استفاده از روش کتابخانه ای صورت گرفت. در نهایت از تلفیق اطلاعات بدست آمده گونه های گیاهی دارویی مناسب شامل آویشن، اسطوخودوس، گل محمدی، رازیانه، بابونه و سرخارگل برای کشت در اراضی حاشیه دریاچه ارومیه معرفی شده است.

معیشت پایدار، جوامع محلی، گیاهان دارویی، اشتغال جایگزین، دریاچه ارومیه