نیلوفر رضایی - کارشناس ارشد بیوتکنولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.
شهلا شاهسوندی - دانشیار، ژنتیک مولکولی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
محمدرضا سمیعی - کارشناس ارشد بیوتکنولوژی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده مقدمه: سویه­های جهش یافته مقاوم به آنالوگ­های نوکلئوزیدی/نوکلئوتیدی ویروس هپاتیت B (HBV) در نتیجه طولانی شدن زمان مصرف و بروز پلی‎مرفیسم تک نوکلئوتیدی (SNP) و جهش­های گریز پدیدار می­شوند. هدف از مطالعه حاضر، شناسایی فشارهای انتخابی و جهش فرار ایمنی در ژن HBsAg (S) در بیماران مبتلا به HBV مزمن است. روش کار: در این مطالعه مقطعی که در سال 1397 در شهر کرج انجام شد، پنجاه بیمار مبتلا به هپاتیت B مزمن در دو گروه تحت درمان و بدون درمان دسته­بندی شدند. تعداد کپی­های DNA ویروس هر بیمار با real time PCR برآورد شده و توالی ژن S تعیین شد. اثر هر SNP بر پایداری پروتئین S با I-mutant  و برآورد میزان انرژی آزاد DDG پیش بینی شد. نتایج: کمترین میزان بار ویروس و بیشترین آن به ترتیب 101 × 1/1 و ml/108 × 3/4 کپی برآورد شد. بیشترین تعداد جهش منجر به تغییر شامل Q101R، T115N، S143L، و Q129P در یک فرد با سابقه مصرف دارو تعیین شد. در یک بیمار بدون درمان، جهش های M133T و L175S مشاهده شد. جهش Q129P، S174N و Y134C نیز در افراد دیگر با سابقه درمان مشاهده شد. از مجموع 8 تغییر اسید آمینه، L175S با DDG برابر با Kcal/mol 87/1- بیشترین اثر کاهشی را بر پایداری پروتئین S داشت. نتیجه گیری: براساس این داده‎ها، بین SNP ژن S ویروس و پیدایش جهش گریز ارتباط وجود دارد. یافته­های بررسی­های جهش های گریز می‎تواند بر بهبود درمان و ایمن سازی علیه عفونت مزمن هپاتیت B اثر گذار باشد.

عفونت مزمن هپاتیت B, جهش گریز, ژن S, پلی مرفیسم تک نوکلئوتیدی