علی فتاحی - گروه آموزش بهداشت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی همدان، همدان، ایران.
رویا نیک انجام - گروه آموزش بهداشت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی همدان، همدان، ایران.
رشید حیدری مقدم - دانشکده بهداشت، گروه ارگونومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی همدان، همدان، ایران.

مقدمه: دیابت عامل مرگ بیش از 3/1میلیون در دنیا است.برنامه­های تمرین بدنی از 8 هفته تا یک سال سطح هموگلوبین گلیکوزیله را تقریبا به میزان 6/0 درصد کاهش می دهد. نگه داشتن HbA1C زیر 7 درصد نه تنها از پیدایش عوارض دیابت در چشم ها، کلیه ها و اعصاب جلوگیری می کنند  حتی در صورت وجود این عوارض باعث برگشت آن ها شده و از پیشرفتشان جلوگیری به عمل می آورد.امید است با انجام برنامه ارتقاء دهنده فعالیت فیزیکی  مبتنی بر  پروتکل حرکات ورزشی در بیماران دیابتی نوع دو  در جهت بهزیستی  بیماران گامی برداشته شود. روش کار:75 نفر زن دیابتی انتخاب شد و  به صورت تصادفی در گروه های مداخله و کنترل قرار گرفتند. پیش آزمون فعالیت فیزیکی به همراه آزمایش HbA1C انجام  گرفت و سپس برنامه آموزشی تدارک دیده شده بر روی گروه های مداخله اجراشد. آزمایش HbA1C و پس آزمون در گروه مداخله و کنترل، تکرار  شد. روش جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه مشخصات دموگرافیک افراد موردمطالعه و نسخه کوتاه  پرسشنامه بین المللی فعالیت  فیزیکی است. برای بررسی ارتباط هریک از فاکتورها، از آزمون های مناسب استفاده شد. نتایج: میزان HbA1C در گروه کنترل قبل و بعد از مداخله میانگین به ترتیب59/1±3/8  و  33/1±8/8بوده است  . و در بررسی رابطه آماری میزان HbA1C بعد از مداخله در گروه کنترل و شاهد رابطه معنی دار آماری با آزمون تی مستقل وجود داشت (005/0P=). بعد از مداخله کلیه بیماران قادر به انجام حرکات نرمشی و حرکات سرد کردن بودند. نتیجه گیری:برنامه ارتقاء دهنده فعالیت فیزیکی  مبتنی بر  پروتکل حرکات ورزشی در بیماران دیابتی نوع دو  در بهبود شاخص سلامت بیماران موثر بوده است.

هموگلوبینA1C, فعالیت فیزیکی, بیماران دیابتی نوع دو