سیده معصومه دیف رخش - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگ
حسین بارانی - استادیار گروه مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
معصومه مازندرانی - استادیار گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
جواد پور رضایی - مربی گروه مرتع و آبخیزداری مجتمع آموزش عالی بهبهان

منطقه کوهستانی دلی کما به مساحت تقریبی 5000 هکتار در محدوده ارتفاعی 2100 تا 2600 متری شمال شرقی استان کهگیلویه و بویر احمد واقع شده است. عشایر دامدار این منطقه متعلق به ایل طیبی بوده و سالیان درازی است که در طب سنتی خود از گیاهان دارویی منطقه در پیشگیری و درمان دام و انسان استفاده می کنند. در این تحقیق به منظور اتنوفار ماکولوژی گیاهان دارویی منطقه، با دو حضور مستمز دو هقته ای در خلال فصول بهار و تابستان در میان عشایر این منطقه، ضمن شناسایی و همراهی درمانگران محلی که اغلب دامدار یا ماما بودند و به جمع آوری و فروش داروهای گیاهی منطقه می پرداختند مهمترین اطلاعات دارویی مانند، اندام مورد استفاده، نحوه مصرف، زمان برداشت، رویشگاه و عملکرد دارویی هر یک از آنها درقالب مصاحبه چهره به چهره تکمیل و بدست آمد. نتایج نشان داد از میان 50 گونه دارویی منطقه گونه هلپه (halpe) علاوه بر کثرت رویشگاهی، از استفاده های فراوانی دارویی در نزد مردم این منطقه برخوردار است وبه صور منفرد یا ترکیبی با سایر گونه های منطقه به طرق مختلف جوشاند، بخور، خیسانده، کوبیده و ... و به عنوان ضدعفونی کننده، مسکن درد و ضد التهاب، یرقان، التیام جوشهای چرکین ناحیه سر، درمان دیابت، رفع ویار زنان باردار و تسکین گرفتگی ماهیچه، و ... استفاده می کنند: لذا با توجه به کثرت و تنوق منحصر بفرد استفاده های دارویی این گیاه در منطقه و از طرفی ضرورت تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در بحث اتنوفارماکولوژی، پیشنهاد می گردد همزمان با انجام تحقیقات ( in vivo) و( in vitro) در مدلهای حیوانی و بالینی، ضمن شناسایی و استخراج مواد موثرهثانوی دارویی گیاه به نحوه عملکرد دارویی آن نیز پرداخته شود.

هلپه، طب سنتی، ایل طیبی