تحول معنایی مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه

مشروعیت سیاسی از اساسی ترین مفاهیم در ادبیات سیاسی امروز و در مباحث مربوط به حکومت و دولت به شمار می آید. اندیشمندان مسلمان در باب مشروعیت سیاسی، اصول اعتقادی نبوت را با ادله عقلی اثبات و بر همین اساس نظریه سیاسی خود را هویت بخشیده اند. در اسلام مشروعیت سیاسی در ابتدا به محوریت پیامبر(ص) مورد پذیرش همه واقع شد. اما بعد از رحلت ایشان، مشروعیت سیاسی روندی دوگانه (سنی- شیعی) به خود گرفت. در اهل سنت آن به اختیار مردم واگذار گردید و در شیعه به دو دوره عصر حضور و غیبت امام و مبتنی بر دو رهیافت ایجابی و سلبی تقسیم گردید. در این راستا سوال قابل طرح این است که تحول معنایی مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه چگونه و به چه شکل صورت گرفته است فرضیه تحقیق حاکی از آن است که مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه نه به شکل خطی و تکاملی بلکه تحت تاثیر قدرت، به گونه ای نامنتظم و غیرخطی صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و روش شناسی آن مبتنی بر تبارشناسی فوکو می باشد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که براساس رهیافت ایجابی، مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه مبتنی بر سه رویکرد الهی، مردمی و الهی - مردمی؛ و در رهیافت سلبی بر مدار دو رویکرد مبتنی بر تقیه و رویکرد سکولاریستی در چرخش بوده است.

Keywords:

مشروعیت , مشروعیت سیاسی , اندیشه سیاسی , میشل فوکو , تبارشناسی