اثر کاربرد شوک الکتریکی و هیدروپرایمینگ بذر بر افزایش بهره وری آب گندم تحت سطوح مختلف شوری

چکیده سابقه و هدف: هرچند شواهد بیانگر افزایش شوری و کاهش منابع آب وخاک است اما تقاضای روزافزون به مواد غذایی به دلیل رشد شدید جمعیت و کمبود منابع آب با کیفیت مناسب، استفاده از آب های با کیفیت نامناسب و نامتعارف را اجتناب ناپذیر نموده است. شوری از طریق سمیت عناصر، اختلال در جذب عناصر و کاهش پتانسیل آب بر رشد گیاهان زراعی تاثیر می گذارد. مراحل استقرار و جوانه زنی از حساس ترین مراحل رشد گیاه به شوری هستند و روش های متعددی جهت کاهش اثرات منفی شوری آب وخاک و افزایش یکنواختی سبز شدن و درنهایت عملکرد گیاهان وجود دارد. کاربرد شوک الکتریکی و هیدروپرایمینگ به ترتیب ازجمله روش های جدید و کاربردی افزایش مقاومت به شوری هستند. هرچند اطلاعات علمی کمی در مورد اثر شوک الکتریکی بر جوانه زنی گیاهان وجود دارد اما پرایمینگ بذر یکی از روش های کاربردی و رایج کاهش اثرات منفی شوری است این روش ها باعث القای مقاومت اولیه به تنش شوری می گردند. بدین منظور آزمایشی با هدف بررسی اثر پرایمینگ و شوک الکتریکی بر جوانه زنی و برخی صفات اولیه رویشی گندم انجام شد. مواد و روش ها: در شرایط آزمایشگاه آزمایش به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار در سال 95 در آزمایشگاه تحقیقاتی گیاهان دارویی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربت حیدریه پیاده گردید. فاکتورها شامل پرایم بذور در دو سطح (عدم پرایم و پرایم با آب مقطر به مدت 48 ساعت)، شوک الکتریکی در دو سطح (عدم شوک و اعمال شوک الکتریکی با ولتاژ 20 کیلووات) و شوری در سه سطح (آب مقطر به عنوان شاهد، 200 و 400 میلی مولار) بود. آزمایش مزرعه ای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 96-1395 در سایت تحقیقاتی گیاهان دارویی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربت حیدریه انجام شد. تیمارهای تنش شوری به عنوان کرت اصلی و سطوح شوک و پیش تیمار به صورت فاکتوریل در کرت فرعی اعمال گردید. تیمارها مشابه با آزمایش جوانه زنی اعمال گردید. با توجه به اینکه آب مورداستفاده برای آبیاری مزرعه شوری حدود دو دسی زیمنس بر متر داشت به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاثیر پرایم بذور، القای شوک الکتریکی و شوری و اثر متقابل آن ها در سطح یک درصد در تمامی صفات موردمطالعه دارای تاثیر معنی داری بوده است. بررسی نتایج اثرات ساده سه عامل مستقل نشان داد پرایم بذور قبل از کشت باعث افزایش تمامی صفات جوانه زنی موردمطالعه (غیر از سرعت جوانه زنی) شده است. نتایج مزرعه ای نشان داد صفات موردمطالعه تحت تاثیر تیمارهای مختلف پرایم، شوک و شوری قرار گرفتند و پرایم بذور و اعمال شوک الکتریکی باعث افزایش معنی دار تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، کلروفیل آ، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و بیولوژیک و همچنین شاخص برداشت گندم گردیده و افزایش سطوح شوری باعث کاهش معنی دار صفات مذکور شد. میزان کاهش صفات موردمطالعه به دلیل افزایش سطوح شوری در شرایط عدم پرایم-عدم شوک نسبت به شرایط اعمال پرایم-القای شوک، بیشتر بود. نتیجه گیری: کاربرد شوک الکتریکی و هیدروپرایمینگ می تواند در افزایش قدرت جوانه زنی و رشد اولیه گندم و درنتیجه افزایش توان رقابت با علف های هرز شده و به دنبال آن در شرایط مزرعه کاربرد شوک و پیش تیمار بذور باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد گندم به ویژه در شرایط تنش شوری شده است.

Keywords:

بهره وری آب , شوک الکتریکی , گندم