آزیتا امینی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی
سیامک جعفرزاده - استادیار دانشگاه ارومیه گروه فقه و حقوق اسلامی
رضا نیکخواه سرنقی - استادیار دانشگاه ارومیه
سلمان علی پور قوشچی - استادیار دانشگاه ارومیه

موقعیتی که از قرارداد برای طرفین قرارداد حاصل می شود، در برخی موارد قابل انتقال است؛ به طوری که یکی از طرفین قرارداد، موقعیت خود را به شخص ثالثی واگذار می کند و خود از قرارداد کنار می رود و مقصود این است که انتقال گیرنده، جانشین طرف قرارداد شود و از تمام حقوق و تعهداتی که از قرارداد برای طرف عقد حاصل گشته، برخوردار شود. از جمله عقودی که قانون گذار، انتقال قرارداد را در آن پیش بینی کرده است، عقد اجاره می باشد. هنگامی که مستاجر، قرارداد اجاره را به غیر منتقل می کند، حقوق و تعهدات حاصل از قرارداد به منتقل الیه (مستاجر جدید) منتقل می شود و وی قائم مقام مستاجر می گردد. راجع به انتقال قرارداد، قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 76 نیز به تبعیت از قانون مدنی، دیدگاهی مشابه دارد. اما در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 56 مقرراتی خلاف آنچه در قانون مدنی پیش بینی گردیده، مورد نظر مقنن بوده است؛ به نحوی که انتقال قرارداد اجاره به مستاجر جدید را منوط به تصریح این حق در قرارداد و اجازه مالک دانسته و سکوت قراردادی را مورد اجازه و اباحه چنین اقدامی نمی داند. فقها بر این عقیده اند که اگر صراحتا اذنی از موجر برای واگذاری یا انتقال منافع به مستاجر داده نشده باشد و شک داشته باشیم که در این حال، مستاجر می تواند منافع مورد اجاره را به غیر واگذارد یا نه، همین مقدار که شرط استیفای منفعت نشده باشد، ظاهر این است که خلافی در جواز نقل نباشد. مهم ترین اثر انتقال عقد اجاره، قائم مقامی منتقل الیه است که در این صورت حقوق و تعهدات عقد اجاره اصلی به او تسری می یابد. بنابراین دو اثر مهم عقد اجاره، یکی انتقال حقوق و اختیارات و دیگری تعهدات ناشی از عقد اجاره می باشد. نوشتار حاضر به بررسی شرایط و همچنین آثاری که این انتقال بر روابط موجر، مستاجر و مستاجر جدید می گذارد، پرداخته و این امر را بر مبنای موقعیت قراردادی امکان پذیر دانسته و برای آن ماهیت حقوقی مستقلی در نظر گرفته است.

انتقال قرارداد اجاره, موقعیت قراردادی, آثار, قائم مقامی مستاجر جدید