محمدحسین حاجی احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران، دانشگاه تهران، تهران، ایران

زندگی در لحظه یا به عبارت ادبی آن دم غنیمت شمری از جمله مفاهیم کهنی است که در ذهن بشر جای گرفته است. به طوری که تعابیری به این معنا در اشعار منتسب به خیام نیز به کرات مشاهده می شود. مکاتب فکری و سلوکی مختلف، متناسب با دیدگاه خود، از این مفهوم برداشتی کرده و نسبت به آن موضعی اتخاذ کرده اند که در بعضی از این مواضع، همراهی مکاتبی مشاهده می شود که از نظر مبانی فکری اختلاف بسیاری دارند به طوری که آن مکاتبی که زندگی را محدود به این دنیا می دانند و مرگ را مساوی نابودی می بینند در کنار برخی عرفا و متصوفه به حمایت از این دیدگاه برآمده اند. در این میان، دینداران عمدتا این مفهوم را مساوی خوش گذرانیهای لحظه ای و عبث میدانند و همراهی با این دیدگاه را مساوی عدم اعتقاد به معاد و ابدیت می پندارند. این پژوهش، با هدف تبیین معنای مقبول از دم غنیمت شمری لحظه ها به تبیین مبانی قرآنی و وجوه روان شناختی آن و با روش توصیفی- تحلیلی و به کمک کنار هم قرار دادن آیات قرآن کریم نگاشته شده است. یافته های این پژوهش نشان میدهد که دیدگاه غنیمت شمردن لحظات، محصول توجه توامان به ربوبیت الهی و اختیار و عزم انسان و از ملزومات اعتقاد به معاد و حیات جاودانه است.

دم غنیمت شمری، مبانی قرآنی، وجوه روان شناختی، عزم، ربوبیت