مسعود نورعلیزاده میانجی - دکتری روان شناسی، پژوهشگر پسا دکتری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

مفاهیم شالوده و سنگ بنای هر پژوهشی را تشکیل می دهند. با در کنار هم قرار گرفتن مفاهیم به گونه منطقی، چارچوب علم صورت بندی می شود. یکی از عوامل کاستی اعتبار و کارآمدی نتایج برخی از پژوهش ها، به ویژه در رویکردهای اسلامی، عدم بهره مندی از مفهوم شناسی دقیق و نظام مند است. بنابراین، از آنجا که مفهوم شناسی از مهمترین مراحل پژوهش های روان شناختی قرآن بنیان است، پژوهش کنونی با استفاده از روش اسنادی و فراتحلیل کیفی و به هدف ارائه یک روش نظام مند مفهوم شناسی اسلامی - روان شناختی انجام گرفت. بر اساس یافته ها، فرآیند مفهوم شناسی در سه مرحله 1. واژه شناسی ، 2. مفهوم شناسی واژگانی و 3. مفهوم شناسی تخصصی انجام میشود. در مرحله اول، واژگان روان شناختی در کاربست قرآنی تشخیص، بازشناسی و شبکه واژگانی تشکیل می شود. مرحله دوم در سه گام الف) بررسی معانی واژگانی و استعمالی، ب) کشف گوهر معنایی و ج) واژه پژوهی اصطلاحی صورت می گیرد. نقطه اوج این روش، مرحله سوم یعنی مفهوم شناسی تخصصی، شامل سه گام الف) مفهوم پژوهی کاربست قرآنی، ب) بررسی مناسبات مولفههای مفهومی با سازه های روان شناختی و ج) جمع بندی و مفهوم پردازی اجتهادی است. در نتیجه با استفاده از این روش مفهوم شناختی، می توان نظام مندی، اعتبار و نتیجه بخشی پژوهشهای قرآن بنیان را افزایش داد.

روش، مفهوم شناسی، مفاهیم، روان شناختی، قرآن بنیان