نادر رضایی - استادیار حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب، ایران
فرشته قلندری - کارشناسی ارشد حسابرسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب، ایران

مالیات عبارت است از سهمی که به موجب اصل تعاون ملی و طبق مقررات موضوعه هر یک از افراد کشور موظف است از درآمد یا دارایی خود به منظور تامین هزینه های عمومی و حفظ منابع اقتصادی سیاسی و اجتماعی کشور بر حسب توانایی و استطاعت مالی خود به خزانه دولت بپردازند. تحقیق حاضر به شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر ناکارآمدی نظام مالیاتی با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل سلسله مراتبی می پردازد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش توصیفی و اکتشافی است. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه کارمندان شاغل در ادارات امور مالیاتی استان آذربایجان شرقی می باشد که شامل 30 اداره و حدود 1200 کارمند می باشد برای محاسبه نمونه آماری از رابطه کوکران استفاده شده است و حجم نمونه آماری 291 نفر بدست آمده است. با توجه به نتایج حاصل از پایایی مقیاس و تحلیل عاملی اکتشافی از 45 عامل اولیه شناسایی شده موثر بر ناکارآمدی نظام مالیاتی در استان آذربایجان شرقی 43 عامل شناسایی و در 5 دسته عوامل منابع انسانی، عوامل مکانیزاسیون و الکترونیکی شدن، عوامل اطلاع رسانی و فرهنگ سازی، عوامل قوانین و مقررات و عوامل نظارت و ارزشیابی دسته بندی گردید. و در بین عوامل پنجگانه موثر بر ناکارآمدی نظام مالیاتی استان آذربایجان شرقی بیشترین مقدار مربوط به عوامل اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و کمترین مقدار مربوط به عوامل منابع انسانی می باشد.

مالیات، نظام مالیاتی، تحلیل عاملی اکتشافی.