محمد جواد ابوالقاسمی - . عضو هیئت علمی و استادیار پژوهشکده سازمان سمت

  تاریخ ارسال: 16/12/97   |   تاریخ پذیرش: 03/03/98 ولایت تشریعی پیامبر اکرمˆ از نظر شیعه، پذیرفته شده است و اختلاف عمده ای وجود ندارد؛ ولی این موضوع مورد قبول همه علمای اهل سنت نیست. به همین دلیل، مقاله حاضر در پی تبیین اختیارات پیامبر اکرمˆ در تشریع احکام الهی مبتنی بر نظریه اذن و ولایت الهی پیامبر اکرمˆ در تشریع احکام مبتنی بر آیات قران و آرای علمای فریقین است. در آغاز، ادبیات نظری و مفاهیم اصلی مرور و سپس، اصل نظریه تبیین شده است. در ضمن، با بهره مندی از آیات قرآن مجید و استفاده از آرای مفسران فریقین، دلایل و مستندات نظریه، بیان و با جمع بندی آیات و دیدگاه ها، از فرضیه پژوهش دفاع می شود. این نظریه بیان می کند که خداوند پیامبر اکرمˆ را ماذون ساخته و ولایت بر شریعت را به ایشان عطا فرموده است تا بتواند در چارچوب کلی دین اسلام، احکام مورد نیاز جامعه را متناسب با مقتضیات زمان تشریع کند. این نظریه با نظریه اجتهاد النبیˆ و نظریه تفویض امر الدین الی النبی تفاوت های عمده ای دارد. این مقاله از روش تحقیق کیفی، تحلیلی، توصیفی و تکنیک اسنادی بهره برده و به این نتیجه رسیده که گستردگی اختیارات پیامبراکرمˆ در تشریع احکام الهی، به گستردگی رسالت ایشان است و شامل احکام مختلف می شود. تشریع احکام، اولا و بالذات مربوط به خداوند است و کسی جز او حق تشریع ندارد؛ مانند آن چه در ولایت و شفاعت آمده است. ولی خداوند در چارچوبی تعیین شده به پیامبر اکرمˆ اذن داده تا در حوزه شریعت خود در تشریع احکام تصرف کند و احکامی را حسب مصلحت های مختلف کم یا زیاد کند. این اختیارات، ویژه پیامبر اکرم است و در چارچوب اذنی است که خداوند به ایشان داده است.

اذن الهی, ولایت, تشریع, ولایت تشریعی, احکام الهی