سعید محمودی نیا - دکتری تخصصی روان شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران-مرکز
مژگان سپاه منصور - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
سوزان امامی پور - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
فریبا حسنی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

این پژوهش به منظور مقایسه اثربخشی آموزش جایگزین پرخاشگری و ایمن سازی در مقابل تنیدگی بر راهبردهای شناختی نظم جویی هیجان نوجوانان بزهکار انجام شد. طرح پژوهش از نوع شبه تجربی سه گروهی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دو ماهه بود. بدین منظور از بین نوجوان کانون اصلاح و تربیت شهر تهران، 60 نفر با استفاده از روش نمونه‎برداری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه جایگزین شدند. شرکت کنندگان، قبل از شروع مداخله پرسشنامه‎ نظم جویی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2006) را تکمیل کردند. سپس دو گروه آزمایشی تحت 10 جلسه آموزش به شیوه آموزش جایگزین پرخاشگری گلدشتاین و آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی مایکنبام قرار گرفتند، درحالی‎که گروه گواه آموزشی را دریافت نکرد. پس از اتمام جلسه های آموزشی و همچنین دو ماه بعد، مجددا هر سه گروه پرسشنامه‎ مزبور را تکمیل کردند. داده‎ها با استفاده از روش تحلیل واریانس مختلط تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش جایگزین پرخاشگری در مقایسه با دو گروه دیگر به طور معناداری بر نمرات راهبردهای شناختی مثبت نظم جویی هیجان در طول مراحل پژوهش تاثیر داشته است. اما در ارتباط با راهبردهای شناختی منفی نظم جویی هیجان نتایج نشان داد که روش‎های آموزشی نتوانستند تاثیر معناداری بر نمرات داشته باشند. با توجه به یافته‎های پژوهش می‎توان از روش آموزش جایگزین پرخاشگری به عنوان روشی جایگزین یا مکمل در کنار سایر شیوه‎های مداخله‎ای برای بهبود نظم جویی شناختی در نوجوانان استفاده کرد.

آموزش ایمن سازی در مقابل تنیدگی, آموزش جایگزین پرخاشگری, نوجوانان بزهکار, راهبردهای شناختی نظم جویی هیجان, نوجوانان