مصطفی لعل شاطری - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه فردوسی مشهد

توجه مردم ایران از دیرباز به روایت های حماسی به ویژه در قالب منظوم همچون شاهنامه فردوسی، موضوعی می باشد که برخواسته از باورها و روح حماسی آنان است بهره گیری از کاربردهای شاهنامه در راستای هویت سازی فرهنگی یکی از موضوعات دارای اهمیت می باشد.هرچند در سیاست گذاری های صورت پذیرفته این اثر موردنظر قرار داشته، اما بیش از همه توجه بر اشعار بوده است، در حالی که تصویرسازی های صورت پذیرفته از قرن 7 تا 12 ق نگارگری و از 12 ق تاکنون نقاشی، مورد توجه قرار نگرفته است. هدف این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی پاسخ به این پرسش می باشد که تصویرسازی های موجوداز شاهنامه مطالعه موردی شاهنامه چاپ سنگی 1267 ق تصویرسازی شده به وسیله میرزا علی قلی خویی در گام نخست دارای چه قابلیت هایی درانتقال هویت ایرانی و سپس دارای چه کاربردهای در راستای گفتمان سازی فرهنگی است یافته ها حاکی از آن است که تصاویر به عنوان منعکس کننده متن شاهنامه که دارای درون مایه حماسی و نیز بیان باورها و اعتقادات و سنت های ایرانی است، به عنوان عاملی هویت ساز محسوب گردیده و متعاقبا تصاویر خلق شده از سوی خویی با بهره گیری از تکنیک چاپ سنگی که تا حد زیادی در تعامل مستقیم با متن و نیز مبتنی بر روحیات ایرانی است، می تواند به عنوان مکملی برای انتقال این جریان به نسل کنونی باشد، چراکه بهره گیری ازگفتمان های بصری از جمله موضوعاتی است که از ضریب تاثیر بالایی درانتقال بنیان ها و مفاهیم فرهنگی محسوب می گردد، موضوعی که تاکنون مورد توجه و بررسی پژوهش قرار نگرفته است در این پژوهش، با توجه به ظرفیت های کاربردی گوناگون موضوع مطروحه، صرفا کاربرد این گفتمان بصری فرهنگی در زیباسازی شهری مورد مطالعه قرار گرفته است.

شاهنامه، میرزا علی قلی خویی، گفتمان بصری، گفتمان فرهنگی، زیباسازی شهری