اعظم سازور - دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
محمود یحیی زاده فر - استاد گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
میثم شیرخدایی - استاد گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

اهمیت یک دیدگاه راهبردی بلندمدت، در منابع و مطالعات مربوط به ترکیب خط مشی به شدت مورد تاکید قرار گرفته است. ترکیب خط مشی و ابزارهای آن بر روابط متقابل و وابستگی های بین خط مشی های مختلف تاکید دارد که میتواند نتایج خط مشی ها را توسعه و بهبود دهد، با این حال، این مفهوم همچنان مبهم باقی مانده است. در صورتیکه این مفهوم وارد حوزه تحقیق و توسعه شود، فرصتهای بیشماری ایجاد شده و میتوان پیچیدگیها، سطوح مختلف و وجود بازیگران مختلف این حوزه را با دیدگاهی جدید، به هم پیوند داد. امروزه در مطالعات حوزه سیاستگذاری این عقیده که دولتها بازیگران اصلی طراحی و اجرای خطمشی میباشند تقریبا کنار گذاشته شده است. از دیدگاه نهادگرایی جدید، خطمشی، برآیند تعاملات کنشگران با عقلانیت محدود و کاردان است که قابلیتها، ترجیحات و برداشت های آنها، توسط هنجارهای نهادینه که در چارچوب آن با هم تعامل دارند شکل میگیرند. در ترکیب خط مشی انواع کنشگران دولتی و غیردولتی، انفرادی، شبکه بندی شده و سازمانی وجود دارند که میتوانند در فرآیندهای خط مشی مشارکت کنند. با اینحال، علیرغم تاکید و تمرکز بر طیف وسیعی از بازیگران (کنشگران) در اکثر مواقع این بازیگران (کنشگران) عمدتا0 در رابطه با خطمشی عمومی بهطور منفعل عمل میکنند. هدف این مطالعه، تحلیل شبکه بازیگران فعال در حوزه ترکیب ابزار خط مشی در سیاست های تحقیق و توسعه آموزش عالی است. با استفاده از اسناد بالادستی، تعداد 32 سازمان مشخص شد که در فرآیندهای خط مشی تحقیق و توسعه ی آموزش عالی اثرگذارند. به همین دلیل با بررسی نظرات 13 نفر از خبرگان این حوزه، شبکه اجتماعی این سازمانهای 32 گانه ترسیم شد و چگالی و مرکزیت این شبکه مورد تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج تحلیل شبکه نهادهای رسمی میتوان دریافت که حتی سازمانهایی مانند حوزه علمیه که در اسناد رسمی مورد اشاره قرار گرفتهاند باید همواره در زمان ترکیب ابزار، مورد توجه قرار گیرند و حتی در برخی موارد، دارای امتیازات بالاتری از سازمانهایی مانند مرکز آمار ایران است. این مورد تا حدی اشاره به توزیع قدرت در تحقیق و توسعه ی کشور دارد و در حقیقت بیانگر ضرورت همراستایی تحقیق و توسعه ی علمی با نیازمندی های مذهبی و نظارتی کشور است. هرچند که در کل شبکه، وزارت علوم و وزارت بهداشت همواره دارای ارتباطات و قدرت بسیار بیشتری نسبت به سایر سازمانها بوده اند، اما در زمان اجرای خط مشی عملا باید نظرات سازمانهای دیگر نیز لحاظ گردد.

ترکیب ابزار خط مشی، سیاست گذاری علم و فناوری، تحلیل شبکه اجتماعی بازیگران سیاسی، تحقیق و توسعه