مسعود میرزایی - دانشجوی کارشناسی ارشد حشره شناسی کشاورزی، دانشگاه زابل
سلطان رون - دانشیار حشره شناسی کشاورزی، دانشگاه زابل

ساپونینها، متابولیت های ثانویه ای هستند که در بسیاری از گیاهان و برخی از جانوران یافت میشوند. آنها گلیکوزیدهایی با وزن مولکولی بالا هستند که دارای گروه قندی متصل به یک آگلیکون تریترپنوئیدی یا استروئیدی میباشند. سمیت ساپونین های گیاهی وابسته به واکنش های گلیکوزیلاسیونی است. بعضی از گیاهان حاوی آنزیمهای اختصاصی هیدرولیز کننده ساپونینها هستند که در اثر صدمه دیدن بافت گیاهی میتوانند یکی از زنجیره های قندی را حذف نمایند و یک ترکیب مونودسموسایدی سمیتر از حالت بیس دسموسایدی که توانایی تخریب غشای سلولی را دارد، تولید نمایند. مکانیسم مولکولی فعالیتهای ساپونین نسبت به غشای زیستی بدین صورت است که از ادغام بخش هیدروفوبیک (ساپوژنین) با استرول های غشای پلاسمایی سلول و تشکیل کمپلکس ساپونین- استرول موجب تغییرات ساختاری غشاء و اختلال در سلول های مخاطی دیوار روده میانی حشرات ایجاد می شود. در نتیجه این ممانعت تبادل مواد صورت نمی گیرد و مسمومیت سلول های جانوری را سبب می شود.

ساپونین، مقاومت گیاهان، حشرات، اکولوژی