کامیار شکوهی رازی - دانشجوی دکترای دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان
محمد رحیمی - دانشیار دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان
علی اصغر ذوالفقاری - استادیار دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان

دریاچه های هامون مهمترین پهنه آب شیرین داخلی ایران، در منطقه سیستان هستند و حیات این منطقه تا حد زیادی وابسته به این دریاچه ها بوده که می توان اهمیت آن را در تمام ساختارهای زندگی مردم منطقه به خوبی مشاهده کرد. در دهه های اخیر با کاهش آورد رودخانه هیرمند از کشور افغانستان و در نتیجه خشک شدن این تالاب بین المللی و تداوم بادهای 120 روزه، توفان های گرد و غبار ایجاد شده از بستر این تالاب منجر به خسارات فراوان به بخش های مختلف زندگی مردم منطقه سیستان شده است. بررسی شدت تخریب زمین بستر هامون ها با استفاده از مدل مدالوس در سال 1396 نشان داد که با کاهش سطح دریاچه های هامون و در نهایت خشک شدن کامل آن در دهه اخیر کیفیت خاک و پوشش زمین در منطقه کاهش پیدا کرده است. با توجه به تبخیر و تعرق بالا و کاهش رطوبت ورودی، خاک های منطقه محل تجمع املاح شده و به تبع آن سطح تحت پوشش گیاهی کاهش یافته است. این امر با توجه به وجود بادهای فرساینده در منطقه شرایط را برای تخریب زمین و فرسایش خاک فراهم نموده به گونه ای که سه واحد کاری PLC,QT3,QPLMS در سطح بستر دریاچه های هامون در کلاس چهار و وضعیت خیلی شدید تخریب زمین و واحد کاری QT2 در کلاس سه و وضعیت شدید قرار گرفته اند. لذا این موضوع اهمیت توجه به بستر هامون ها به عنوان منبع برداشت و تخریب زمین در منطقه سیستان را به خوبی نشان می دهد که توجه و برنامه ریزی جهت رفع و کنترل عوامل تشدیدکننده تخریب می تواند مشکلات و تبعات اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن را کنترل نماید.

تالاب هامون، تخریب سرزمین، سیستان، مدالوس