نرگس بداغی - گروه معماری،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه یزد،یزد،ایران
محمدحسین آیت اللهی - استاد یار گروه معماری،دانشگاه یزد،یزد،ایران

در خانه های کویری با بهره گیری از حیاط و عناصر طبیعی (نور، باد، آب، طبیعت) شرایط بهتری جهت ارتقا سطح کیفیساکنین فراهم آمده است، در ساختار مرکزگرای خانه ایرانی ، حیاط وضعیتی مهم تر و زیبایی متعالی تر نسبت به سایربخش های دارد و آن را نسبت به دیگر فضاها متمایزکرده است. حیاط مکانی امن و آرام برای آسایش خانواده و حدتدهنده عناصر خانه است [1]. مکانی با الگوی زنده برای رخدادهای جمعی ، مکان بخشی از فضاست که احساس می شود و باخاطره عجین میشود، افراد با این فضا رابطه ای عاطفی و پر معنا برقرار کرده اند ، این رابطه عاطفی حس تعلق به مکان نامگذاری میشود. فرد بعد از ورود به این فضا آن را به خاطر می سپارد و نسبت به این فضا احساس تعلق خاطر می کند ، تعلقمکانی عاملی برای احساس امنیت ، لذت و ادراک عاطفی افراد می باشد. ایجاد مکان و حس تعلق به آن در نهایت منجر بهافزایش کیفیت زندگی در افراد میشود. در بین همه روند هایی که بنا را برای ما زنده میکند روند ثابت و واحدی وجود داردکه این روند همان الگو است، این فضای حیاط مرکز به واقع الگویی است که در زمان خود تکرار شده و الگویی زندهمحسوب می شود چرا که راه خود را در طول زمان ادامه داده و نسل به نسل منتقل شده و به نوعی تبدیل به الگویی جاودانهشده [2]، اگر الگویی که چیزی را میسازد زنده باشد به کرات تکرار میشود و در زندگی دیده میشود و به همین دلیلمعنادار و حس برانگیزاند. این نوشتار در پی بیان رابطه عوامل کالبدی در ایجاد الگوی زنده و نقش این عوامل در ایجادحس تعلق است و در راستای آن به بیان مفهوم حس تعلق و چیستی الگو و عوامل موثر در ایجاد الگوی زنده در معماریمی پردازد.روش تحقیق این پژوهش به صورت تحلیلی-توصیفی و بر مبنای پژوهش های و مطالعات کتابخانه ای بوده است.دستاورد اصلی این نوشتار را می توان در اثبات و تاکید بر این نکته دانست که کالبد حیاط خانه های کویری ایران بر گرفتهاز الگویی زنده است و مرکز نیرومندی برای گردهمایی ها و یکی از عوامل ایجاد حس تعلق می باشد با این تفاوت که اینبار به گونه ای متفاوت به این موضوع پرداخته شده است، این نوشتار به دنبال دستیابی به عوامل حس تعلق در این خانه هانگاشته شده است، تنها حسی که خانه را برای انسان از سایر فضا ها متفاوت می کند.

حیاط ، حس تعلق به مکان، الگو، الگو زنده