مهرداد جاویدی نژاد - دکتری معماری، عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران ، ایران.
سیداحسان موسوی - دانشجوی دکتری معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران ، ایران

در گذشته شیوه زیست متاثر از رابطه و هم نشینی انسان، طبیعت و معماری، خصوصا در معماری خانه ایرانی به پویایی وماندگاری رسیده بود. این درحالی است که در روزگار معاصر (پهلوی) با ورود معماری جهانی (مدرن) به مرور زمان این رابطه قواعدی نوبر خود گرفت. به طوری که باعث تغییر در ساختار شکلی خانه، ارتباط با طبیعت و در نهایت شیوه زیست ساکنانش شد. از این رو احیایرابطه گذشته انسان و طبیعت در زندگی امروز مستلزم شناخت دقیق و خوانش مجدد از این رابطه در معماری سنتی خواهد بود که اینخود ضرورت پرداختن به این موضوع است. هدف اصلی این مقاله شناخت محیط و مولفه های آن، روابط، قواعد، معنا و مفهوم هر یک،و خوانش آن در معماری سنتی و معاصر و در نهایت شناسایی عوامل موثر بر تغییر الگوی ساخت خانه، در گذار از سنت به مدرنیتهخواهد بود که بتوان از آن در جهت بهبود وضعیت امروز بهره جست. نتایج بررسی ها نشان می دهد، رابطه ایرانیان با طبیعت در گذشتهبر اساس احترام به طبیعت و هم زیستی با آن بوده که به تبعیت از جهان بینی و فرهنگ اصیل ایرانی شکل گرفته است. همچنین دردوره معاصر در گذار از سنت به مدرنیته، عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ضوابط معماری و شهرسازی، تغییر در شیوه زندگی وفرهنگ، و ورود تکنولوژی، سبب تغییر در الگوی ساخت و نیز سازمان فضایی خانه شده و به مرور زمان شیوه زیست سنتی که در آنطبیعت نقشی اساسی در شکل گیری سازمان فضایی خانه داشت، کمتر مورد توجه قرار گرفت تا آنجا که بسیاری از خانه ها، در الگوییمتفاوت با گذشته در محدودترین نوع ارتباط با طبیعت شکل گرفتند. به نظر می رسد امروزه با توجه به محدودیت داشتن حیاط، بهرهمندی از قابلیت تداوم فضایی در ارتباط با محیط و نیز استفاده از کیفیت ایوان به عنوان یکی مهم ترین عناصر در ارتباط با طبیعت،راهگشای مناسبی در اجرای طرح های کنونی خواهد بود. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوریاطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی است.

انسان و طبیعت، سنت ، مدرنیته ، معماری سنتی، پهلوی، تجددگرایی