فاطمه بگری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه پیام نور، واحد بین المللی عسلویه، بوشهر، ایران
حمیدرضا عامری سیاهوئی - عضو هیات علمی گروه معماری، دانشگاه پیام نور واحد بین المللی عسلویه، بوشهر، ایران

ساباط از جمله عناصر تشکیل دهندهی شهرهای ایرانی است که دارای قدمت تاریخی و کارکردهای گوناگون است. ساباطیک فضای مکث شهری است که مردم را در برابر گرما و سرما محافظت می کند و امنیت محلات و شهرها را تامینمی نماید، سیمای شهر را یکپارچه کرده و مقاومت بناها را افزایش میدهد. امروزه، به دلیل رشد جمعیت و با ماشینی شدنشهرها، هویت و فرهنگ شهرهای ایران اسلامی رو به دگرگونی نهاد تا جایی که در معماری مدرن با ویران نمودن فضاهایقدیمی، و فراموشی هویت معماری گذشته، کیفیت فضایی معماری ایرانی- اسلامی هم کمرنگ گردید و شهرسازی معاصرآن کیفیت گذشته، یعنی طراحی شهری با توجه به فرهنگ، دین و آداب و رسوم اجتماعی، اقلیم آن منطقه و شهر را ندارد.هدف اصلی مقاله حاضر، شناختی کامل از ساباط و یافتن اهداف طراحی و دلایل ساخت آن در اقلیم گرم و خشک، بهمنظور استفاده کاربردی و تلفیق این عنصر در طراحی فضای شهری و معماری معاصر می باشد. در مطالعات اولیه متوجهشدیم تاکنون پژوهشی که به گونهشناسی ساباط هم از منظر فرم و هم نحوه عملکردی پرداخته باشد، انجام نگرفته است؛لذا علت انتخاب موضوع تحت عنوان مذکور، به منظور بررسی دسته بندی جامع تری از گونه شناسی ساباط و شناخت بهترآن می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد که با تکیه بر گردآوری اطلاعات به روش اینترنتی- کتابخانه ایبه انجام رسیده است.براساس بررسی های صورت گرفته، نتایج ذیل حاصل گردید: ساباط عنصر چندکاربردی در معماری ایرانی اسلامی بوده کهاز لحاظ فرم شناسی و عملکرد تابع اقلیم منطقه خود می باشد، و بررسی و تحلیل ساباط و انواع آن برای ما روشن نمود کهدلایل شکل گیری و ساخت این عنصر در جهت هماهنگی و پوشش تمامی جنبه های مختلف معماری، اقلیمی، سازه ای،شهرسازی، اجتماعی و فرهنگی و امنیت شهری بوده است.

ساباط، گونه شناسی، هویت، فرهنگ، معماری ایرانی- اسلامی