ذخیره سازی و انتقال مجدد ماده خشک ساقه در سه رقم گندم زراعی تحت رژیم های مختلف رطوبتی در مراحل قبل و بعد از گلدهی

به منظور بررسی توان ذخیره سازی و انتقال مجدد ماده خشک ساقه سه رقم گندم زراعی تحت رژیم های مختلف رطوبتی، پژوهشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه آموزشی-پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، اجرا شد. تیمارهای این آزمایش، شامل سه رقم گندم زراعی (پیشتاز، سیوند و پارسی) و 12 سطح رطوبتی به صورت ترکیبی (70، 90، 110 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A در مرحله قبل از گلدهی (مرحله 30 تا 60 زادوکس) و سطوح 90، 110 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی در مرحله پس از گلدهی از 60 تا 93 مراحل زادوکس) بود. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ذخیره سازی ماده خشک ساقه مربوط به رقم پارسی (1046 میلی گرم در ساقه) و تیمار 70 میلی متر تبخیر در مرحله قبل از گلدهی و 90 میلی متر تبخیر در مرحله بعد از گلدهی (T79) با 1070 میلی گرم در ساقه بود. با این حال، ارقام تحت رژیم های مختلف رطوبتی از نظر صفات انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد واکنش متفاوتی نشان دادند؛ به گونه ای که رقم پیشتاز تحت تیمار 130 میلی متر تبخیرتجمعی در مرحله قبل و بعد از گلدهی (T1313)، بیشترین میزان انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد را به ترتیب با میانگین 476 میلی گرم در ساقه و 56 درصد داشت و از این نظر، میانگره های زیرین (حدفاصل سطح خاک تا ابتدای میانگره ماقبل آخر)، بیشترین میزان انتقال مجدد ماده خشک (195 میلی گرم در ساقه در تیمار T1313 را نسبت به دو میانگره دیگر (پدانکل و پنالتیمیت) داشتند. در همین تیمار (T1313)، رقم پارسی (با وجود بالاترین میزان ذخیره سازی ماده خشک ساقه) کمترین میزان انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد را (به ترتیب با میانگین 427 میلی گرم در ساقه و 45 درصد) نسبت به دو رقم دیگر داشت. رقم پیشتاز با توان بالا در انتقال مجدد ماده خشک ساقه، بیشترین میزان عملکرد دانه (6850 کیلوگرم در هکتار) را نیز به خود اختصاص داد، که می تواند در شرایط تنش خشکی بسیار حائز اهمیت باشد.

Keywords:

تنش خشکی , منبع مخزن , ذخایرساقه , کارایی انتقال مجدد , عملکرد دانه