محمد باقر حاج کاظمی - دانشجوی دکتری تخصصی اپیدمیولوژی دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران
علیرضا باهنر - استاد اپیدمیولوژی، گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی،دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، ایران
بهار نیری فسایی - استادیار، گروه میکروبیولوژی و ایمونولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، ایران
عباس رحیمی فروشانی - استاد گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

بروسلوز یکی از شایع ترین بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام در ایران می باشد. بر اساس بروز سالانه بروسلوز انسانی، استان زنجان در گروه با خطر بالا طبقه بندی شده که به نظر می رسد مربوط به شیوع بالای بیماری در دام های اهلی استان باشد. این مطالعه مقطعی در نیمه اول سال 1397 جهت برآورد میزان شیوع، تعیین و سنجش عوامل خطر موثر بر آن در دام های روستایی استان زنجان در سطح انفرادی و گله ای صورت گرفت. برای این منظور از آزمایش های سرم شناسی رزبنگال (Rose Bengal)، رایت (Wright) و 2- مرکاپتواتانول (2-Meraptoetanol) همراه با تفسیر متوالی آن ها استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان شیوع سرمی انفرادی و گله ای بیماری به ترتیب 4.0 درصد و 33.2 درصد بوده و در 51.9 درصد روستاها دام دارای تیتر آنتی بادی علیه بروسلا وجود داشت. برآورد نسبت شانس (Odds Ratio:OR) نشان داد که دفن یا سوزاندن جنین، جفت و پرده های جنینی سقط شده (0.21=OR) و جمع آوری روزانه کود درفصل زایش (0.3=OR) از عوامل محافظت کننده در شیوع بیماری بوده درحالی که وجود بز در ترکیب گله (9.0=OR)، وجود سگ گله اختصاصی در دامداری (7.9=OR)، معرفی دام جدید به گله (5.0=OR)، جنین، جفت و پرده های جنینی سقط شده را در اختیار سگ قرار دادن (3.6=OR)، رها نمودن این اندام ها در محیط (5.2=OR)، دانش ناکافی دامدار در مورد روش های انتقال بیماری (3.3=OR)، نبود سابقه واکسیناسیون علیه بروسلوز (10.3=OR) و وجود سابقه سقط جنین در دام (3.7=OR) به عنوان عوامل خطر مهم برای ابتلاء سرمی بروسلوز شناخته شد. لذا در کنار اقدامات کنترلی معمول، به منظور مبارزه هدفمند با بروسلوز در استان ضروری است در جهت تقویت عوامل محافظت کننده و نیز در راستای تضعیف عوامل خطر بیماری اقدامات کنترلی اختصاصی را تعریف و اجرا نمود.

بروسلوز, شیوع سرمی, عوامل خطر, نشخوارکنندگان, زنجان