حسن حسینی امینی - پژوهشگر مدیریت بحران وپدافند غیر عامل
افسانه معتمد - دانش آموخته دکترای تخصصی تاریخ

موقعیت استراتژیک ایران، این سرزمین را همواره در طول تاریخ مورد طمع، تهدید و تهاجم قرارداده است. این تهدیدات و تهاجم ها که از مرزهای شرقی، شمالشرقی و غربی صورت میگرفت، دولتهای شکل گرفته در این سرزمین را به تلاش بیشتر وا میداشت که در برابر دشمنان از خود دفاع نمایند. لازمه نگهداری و استمرار قلمرو سیاسی ایران، وجود ارتش آماده و مقتدر بود. شکل گیری اصول نخستین پدافند عامل و غیرعامل از جمله تدابیری بود که به سامان گرفتن ارتشهای دائمی، منظم و کارآمد انجامید. بدیهی است در شکل گیری چنین ارتش نیرومندی، شاهنشاهی ماد از تجارب دولتهای پیشین منطقه از جمله اورارتو، آشور و بابل بهره گرفته بود. این ارتش در زمان هخامنشیان به اوج قدرت خود رسید. اشکانیان با جنگهای نامنظم و شیوه جنگ و گریز به اقتدار ایران افزودند. سرانجام ساسانیان میراث دار چنین ارتشی شدند. مساله اساسی این مقاله، بررسی ساختار و ویژگیهای ارتش ساسانی از منظر اصول و تاکتیکهای پدافند عامل و غیر عامل است. بر اساس نتایج به دست آمده، ساختار ارتش ساسانی مبتنی بر تاکتیکها و استراتژی پدافند عامل یا همان جنگ سخت و پدافند غیرعامل یا تدابیر غیرنظامی بازدارنده بود.

ایران، ارتش ساسانی، پدافند عامل، پدافند غیرعامل، استراتژی.