سیدعباس جزایری فارسانی - استادیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران
زهرا حبیبی - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران

پیچیده شدن روابط بین بیمار و پزشک و پیشرفت دانش پزشکی امروزه بر حساسیت طبابت و مسئولیت پزشکی افزوده است و بدون شک مشخص نمودن یک نظام مدون قانونی در حیطه ی حقوق و تکالیف متقابل پزشکان و بیماران بسیاری از ابهامات را گرهگشایی خواهد کرد. در خصوص غفلت و اشتباه پزشکان، قانون مجازات اسلامی صرفا به بیان چند ماده اندک بسنده کرده است و قانون مسئولیت مدنی نیز نسبت به آن ساکت بوده است. در این پژوهش برآنیم با روشی تحلیلی- نظری به تبیین مفاهیم غفلت و اشتباه، قصور و تقصیر و مفاهیمی از این دست و آثار آنها در مسئولیت کیفری پزشکان در قانون مجازات اسلامی و همچنین نمونه های موردی در حقوق امریکا بپردازیم. گفتنی است که در حقوق ایران، به موجب قانون مجازات 1392 در صورت عدم تقصیر پزشک در علم و عمل ضمانی برای وی وجود ندارد، هرچند برائت اخذ نکرده باشد (تبصره ی 1 ماده ی (495؛ در واقع قانون مجازات جدید مبنای تقصیر را پذیرفته است. در نظام حقوق ایالات متحده امریکا، مسئولیت پزشک مبتنی بر تقصیر است و قانونگذاران برخی ایالات از نظریه فرض تقصیر استفاده میکنند. مسئولیت پزشک در این کشور غیر قراردادی محسوب می گردد و بیمار آسیب دیده برای مطالبه خسارت باید چهار عنصر وظیفه مراقبت، نقض وظیفه، ورود ضرر و رابطه سببیت را اثبات کند. امریکا در زمینه دعاوی مسئولیت مدنی پزشک با بحران مواجه است و برای حل این بحران پیشنهادات زیادی از جمله تعیین سقف جبران خسارت، تاسیس صندوق تضمین بیماران، بکارگیری نهادهای جایگزین دادگاه همچون نهاد داوری و موارد متعدد دیگری از سوی حقوقدانان مطرح گردیده است که امکان بکارگیری برخی از این راهکارها در حقوق ایران نیز وجود دارد.

غفلت و اشتباه، مسئولیت پزشک، حقوق ایران و امریکا.