ابراهیم واشقانی فراهانی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی
یحیی عطایی - استادیار زبان و ادبیات فارسی
لیلا اسکندری پایدار - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

آب، آفریده ای ایزدی است و هرمزد با بسیاری از ایزدان و فروهرهای پاکان و آفریدگان ایزدی، در آفرینش مینوی آب، آفرینش مادی آب، بخش کردن آب بر گیتی و نگاهبانی از آب، شرکت دارند. آب، خود موجودی فر6همند و صاحب تقدس است و از آن سودهای بسیار به جهان میرسد. آب در اساطیر مردمان هندوایرانی، جایگاه بنیادین دارد، به گونه ای که شاهایزد آرمانی در نگاه هندوایرانیان، دارای سه خویش کاری روحانیت و فرمانروایی (روشنایی)، جنگاوری (مرزبانی و مرزنمایی) و باروری (آب فزایی و گیاه پروری) است. ایرانیان نیز چون دیگر تبارهای هندوایرانی، ایزد مطلق را ترکیبی از روشنایی، مرزبانی و آبفزایی میدانستند و در پیرنگ سرگذشت ایزدان، ایزدمردمان و پادشاهان ایرانی، این سه گانه خویشکاری، حضور دارد. در این پژوهش برآنیم که با روش توصیفی و تحلیلی به جستوجوی ایزدان و ایزدمردمان آب فزا در شاهنامه بپردازیم. نتایج این پژوهش نشان میدهد که شخصیتهای اصلی شاهنامه به ویژه در دوره پیشدادیان، در بنیاد خود، ایزدان روشنایی، مرزبانی و آبفزایی بودهاند و در روایتهای رسیده به فردوسی و سروده شده در شاهنامه نیز بقایای این خویشکاری ها به ویژه خویشکاری آبفزایی، حضور دارد.

ایزد، ایزدمردم، آب، اساطیر ایرانی، فردوسی، شاهنامه.