حمید مسجدسرائی - دانشیار گروه حقوق، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
محمدحسن نجاری - دکتری فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

یکی از مهمترین و اصلی ترین اصول حاکم بر حقوق شهروندان، اصل برائت کیفری است که در برخی از نظامهای حقوقی از آن با عنوان فرض بیگناهی یاد میشود. بر مبنای این اصل، تا زمانی که تعقیب کننده نتواند ارتکاب فعل مجرمانه و سوء نیت مت6هم را اثبات نماید، حکم به عدم ارتکاب فعل مجرمانه و عدم سوء نیت وی صادر میشود. اگر چه بسیاری از فقهای معاصر و حقوقدانان بر این باورند که این اصل تمامی در مسائل کیفری جریان دارد، با این حال برخی از محق6قین مدعی هستند که قانونگذار ایران با تضییق قلمرو اعمال اصل برائت کیفری، در موارد قتل مشکوک موجب لوث ، اثبات دیه بر عاقله در جنایات خطایی و ثروتهای مشکوک حاصل از اعمال غیرقانونی همچونخرید و فروش مواد مخدر ازاصل برائت کیفری عدول کرده است.تحقیق حاضر کوشیده است تا ضمن واکاوی در مفهوم اصل برائت کیفری، عدم عدول قانونگذار از اصل مذکور را در سه قلمرو یادشده اثبات نماید؛ با این استدلال که در قتل مشکوک موجب لوث، اماره وجود داشته و اصل عملی جریان ندارد و مباحث مربوط به دیه نیز در قلمرو حقوق کیفری نبوده و جزو مباحث مربوط به حقوق مدنی محسوب میشود. همچنین در ثروتهای مشکوک نیز اصل برائت کیفری در مقام اجرای قانون رعایت نمیشود و عدم اجرای این اصل از سوی مراجع قضایی به معنای عدول قانونگذار از آن نیست.

اصل برائت کیفری، فرض بیگناهی، قتل مشکوک، اثبات دیه بر عاقله، ثروت حاصله از مواد مخ6در