سعید محمدی کیش - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان

در تحولات قرن هفتم و ظهور اندیشه عرفان نظری، یکی از مباحث مهم این تفکر، مراتب جهان هستی است. در این سنت عرفانی معرفت بر سه رکن استوار است: خداوند، انسان و هستی. معرفت در عرفان نظری با شناخت جایگاه این سه رکن و رابطه سه گانه آنها حاصل میشود. به اعتقاد پیروان این سنت، وجود یکی بیش نیست و آن وجود حق تعالی است. این وجود، مراتب و درجاتی دارد. هر مرتبه، مظهر مرتبه بالاتر است و خود بر مرتبه فروتر متجلی میشود. بحث هستی شناسی در سنت دوم عرفانی، با تجلی ذات حق، در مراتب هستی و دقت در امورات جهان آغاز می گردد و پس از آن در مرتبه ای بالاتر شناخت انسان از نظر عالمان عرفان نظری می گذرد و در کمال آگاهی از جهان هستی و از چیستی انسان است که عارف به کمال میرسد و تنها در صفت کاملی و شناخت تجلی حق در هستی و انسان است که به معارف و کمالات روحانی نایل و به معرفت االله قریب می گردد. در پژوهشحاضر ارزش های مراتب هستی در سنت دوم عرفانی محیی الدین ابن عربی، بررسی می گردد.

جایگاه هستی، عرفان نظری، هستی شناسی، ابن عربی، ادبیات فارسی.