حروف اضافه پیراوندی در کردی سورانی

زبان کردی دارای ترکیبات پیچیده صرفی نحوی بسیاری در ساخت کلمات است. حروف اضافه یکی از مقولات واژگانی در زبان کردی است که گاه متمم خود را به صورت واژه بستی دریافت میکند. واژه بست ها گاه به دلیل شباهت زیاد آنها با وندها و سایر پایانه های صرفی، شبیه هم به نظر میرسند ، در حالیکه واژه بست ها از آن جایی که میتوانند به عنوان متمم حروف اضافه قرارگیرند، پس دارای جایگاه نحوی نیز می باشند. در گویش سورانی ساختارهایی از حروف اضافه وجود دارد که از ترکیب پایانه – متمم – حرف اضافه ساده تشکیل می شوند. با توجه به اینکه پایانه در این ترکیبات به متمم افزوده میشود و دارای ارتباط نحوی معنایی با جزء پیش آیند خود است ، نگارنده در پی تبیین جایگاه نحوی این پایانه بر روی نمودار درختی می باشد. با این رویکرد ترکیباتی مانندOn the top در زبان انگلیسی دیگر یک حرف اضافه در نظر گرفته نمیشود بلکه هر کدام از عناصر آن خود یک جایگاه نحوی دارد و به گره مشخصی تعلق دارند. در تفکر چامسکی تکواژ آخرین و کوچکترین عنصر نحوی درگره های پایین تر درخت های نحوی در نظر گرفته میشد ، اما پس از مقاله الک و مارانتز ) 1993 ( و مطرح شدن رویکرد صرف توزیعی دیگر تکواژ کوچکترین عنصر نحوی در نظر گرفته نمیشود و از مولفه ها به عنوان اتم های نحوی یاد میشود. در این پژوهش از آراء صاحب نظرانی همچون ادموندز) 1955 ( ، مک کنزی) 1961 ، ) کوپمن) 2000 ( ، سمولین) 2007 ( ، پانچوا) 2011 ( و توفیق سعید) 2016 ( استفاده شده است و سعی شده رفتار نحوی ترکیبات پیراوندی این گروه از حروف اضافه تبیین و توصیف شود. نتایج نشان داد این ترکیبات با شروع اشتقاق ابتدا به صورت: گروه حرف تعریف – حرف اضافه پیش آیند – پایانه تولید میشوند سپس با ادامه فرآیند واژگانی شدن ، سازه ای که شامل متمم و حرف اضافه پیش آیند آن است حرکت کرده و به جایگاه شاخص گره بالاتر از پایانه حرکت میکند. در نتیجه این حرکت ، عنصر واژگانی متمم در بین دو جزء حرف اضافه قرار میگیرد و ساختار: پایانه – گروه حرف تعریف – حرف اضافه پیش آیند را بدست میدهد.

Keywords:

حروف اضافه پیراوندی , واژه بست , پایانه صرفی , حرکت سازه ای , صرف توزیعی , نحو ذره بنیاد