بازتاب شاهنامه در شعر مشروطه با رویکرد بینامتنیت

یکی از رویکردهای مهم در مطالعات مربوط به ادبیات در دهه های اخیر، رویکرد بینامتنیت است. این رویکرد بیانگر این است که متون مختلف از دیرباز با یکدیگر تعامل داشته و تحت تاثیر آثار پیش از خود خلق شده اند. ادبیات دوره ی مشروطه نیز با همه ی تحولاتی که در محتوا و درون مایه ی شعر ایجاد کرد همچنان وامدار گذشته ی خود است. از آنجا که ماهیت انقلابی و پرهیجان شعر مشروطه بیش از هر چیز نیازمند تقویت همگرایی جمعی و قومی بود،طبعا خصایص حماسی و ظرفیتهای انگیزشی شاهنامه بهترین زمینه برای رسیدن به اهداف آرمانی به حساب می آمد. زنده کردن حس غرورایرانیان با بیان مفاهیم احساسی و اندیشه های وطن پرستی و بیگانه ستیزی در شعر شاعران این دوره، توجه مردم را به میهنی که حاکمیت ملی داشته باشد، برانگیخت. با نظریه ی بینامتنیت به راحتی می توان این تقلید و تاثیرپذیری شاعران دوره ی مشروطه را از شاهنامه ی فردوسی رصد کرد و جزئیات آن را نشان داد. این مقاله با رویکردی بینامتنی به انعکاس شخصیت های شاهنامه در شعر مشروطه میپردازد. یافته ها نشان میدهد که این تاثیرپذیری، یک تقلید صرف نبوده، بلکه در شعر مشروطه الگوهای معنایی جدیدی در مقایسه با شاهنامه در اثر دگردیسی شخصیتها ایجاد شد.

Keywords:

بینامتنیت , تطبیقی , دگرگونی اشخاص , شاهنامه , شعر مشروطه