بررسی و مقایسه ساختاری دو خاطره نوشته عباس دست طلا و آخرین شلیک

برای یکی از گونه های مهم ادبیات پایداری، خاطره نویسی است. در ایران، بعد از دوران دفاع مقدس، کسانی که مستقیم یا غیر مستقیم در این رویداد حضور داشتهاند به قلم خود یا دیگران خاطره هایشان را منتشر کردهاند. برخی از این نویسندگان، قواعد و اصول روایتپردازی در خاطرات را رعایت کرده اند و برخی در این زمینه چندان موفق نبوده اند. از این رو، آثار یادشده، از نظر ساختاری و بویژه از حیث مولفه های داستانی و روایی، تفاوتهای بارزی با هم دارند. در این مقاله، به روشی تحلیلی-توصیفی دو کتاب خاطره در زمینه دفاع مقدس، از حیث ساختار و اصول روایی و داستانی مقایسه و میزان موفقیت هر یک، براساس الگوها و شیوه های موجود بررسی و ارزیابی میشود. مساله اصلی این جستار، بررسی و مقایسه عناصر و مولفه های روایی دو کتاب است. پیش فرض مقاله این است که هردوکتاب، براساس خاطرات شخصیتهایی نوشته شده اند که در طول دوران دفاع مقدس، به تناوب در جبهه ها بوده و عمدتا حضور فعال داشته اند؛ لذا فارغ از تفاوت نقشی که دو راوی، در جبهه داشته اند، عمده تفاوت در ساختار و عناصر روایی آنها از شیوه بیان نویسندگان دو اثر ناشی شده است. مهمترین نتایج حاصله از این دست است: کتاب آخرین شلیک ساختار زندگینامه ای (بیوگرافیک) دارد و کل زندگی راوی را در بر می گیرد؛ ولی کتاب عباس دست طلا ، ساختاری داستانی دارد و در عین طرح گوشه هایی از خلق و خو و کنشهای شخصیتها، فضای جبهه و مسائل آن را نیز پوشش میدهد؛ شخصیت اصلی این اثر، پویاست و شخصیتهای دیگر نیز از درجاتی از پویایی برخوردارند. درمجموع، عباس دست طلا ادبیتر به نظر میرسد؛ درحالیکه توالی منطقی آخرین شلیک بیشتراست و این ویژگی، اثر را به گزارش گونه ای تبدیل کرده است که صبغه و تاثیر ادبی و هنری آن، چندان نیرومند نیست.

Keywords:

ساختار , داستان , خاطره , عباس دست طلا , آخرین شلیک