ابوالفضل علاءالدینی - گروه تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشکده علوم انسانی، شعبه تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

اسلام به عنوان یک مکتب دارای نظام تربیتی خاص خود است. این نظام تمایزات اساسی با سایر نظام های تربیتی دارد. تبیین عناصر این نظام شامل: هدف، برنامه، روش، ارزشیابی و ... مستلزم نظریه پردازی و استخراج این عناصر از متون و منابع معتبر دینی است. همانند بعد آموزش بعد پرورش نیز نیازمند ابزارهایی جهت سنجش و ارزشیابی است که شاخص ها نیز نوعی از این ابزارها هستند. شاخص های تربیتی ریشه در اهداف تربیتی دارند چون شاخص ها ابزاری جهت رسیدن به اهداف اند. بر اساس آیات قرآن کریم هدف از خلقت انسان، خداگونه شدن و عبد خدا بودن است یعنی هدف کلان تربیت، توحید و ادراک همراهی پیوسته و حضور مستمر حق است هو معکم اینما کنتم. از سوی دیگر، مکتب رفتارگرایی نیز یکی از مهمترین مکاتب تربیتی در غرب شمار می رود. بنیاد این مکتب بر شناسایی و معرفت به رفتار فرد در اجتماع قرار دارد. در تحقیق حاضر، تلاش شده است تا بر پایه روش شناسی تربیت در مکتب اسلام و مکتب رفتارگرایی، بنیادهای اساسی تربیت در هر دو مکتب مورد واکاوی قرار گیرد. ماحصل تحقیق نشان می دهد که در زمینه تربیت ترغیبی مکتب اسلام چون رویکردش عمدتا ناظر بهانسان و جهان در یک ساحت کلان است، در قیاس با مکتب رفتارگرایی که رویکردش عمدتا بر فرد و رفتارها و خصیصه های تربیتی و اخلاقی او در جامعه است، از جایگاه و اهمیت بیشتری برخوردار است.در نتیجه در روش شناسی تربیت اسلام، تشویق و ترغیب در نسبت با تنبیه اهمیت بیشتری دارد. بر خلاف مکتب رفتارگرایی که هر دو را دارای وجه تربیتی مهم می داند

تربیت، تربیت ترغیبی، مکتب اسلام، مکتب رفتارگرایی