منصور حبیب دوست - هیات علمی گروه موسیقی دانشگاه گیلان

شنیدن موسیقی معمولا موجب یادآوری خاطره ها و تداعی برخی مفاهیم زندگی میشود و حالتها یااحساساتی را در ذهن شنونده برمیانگیزاند. این واکنش ذهنی گاهی جلوه ی عکس می یابد؛ مثلا دربرخی کتابهای تخصصی موسیقی از جمله سازشناسی و ارکستراسیون، توصیف حالت سازها در یک موسیقی مشخص یا بیرون از آن دیده میشود و برخی واژگان بیانگر احساس، راجع به کیفیت صدایی سازها در مناطق مختلف صوتی آنها به کار میرود. کاربرد این واژگان با یادآوری خاطره یا تداعی مفهومی در ذهن خواننده ی کتاب، نوعی استنباط از کارکرد و کیفیت صدایی سازها را موجب میشود.در این مقاله چنین توصیفهایی درباره ی برخی سازهای ارکستر سمفونی مورد بررسی قرار میگیرند؛ به این ترتیب که بر اساس نگرشی نشانه شناسانه و متناسب با ساختار بنیادین زبان گفتاری، واژگان توصیفی در دو گروه مطلوب و نامطلوب دسته بندی و ارتباط آنها با عناصر چهاگانه ی موسیقی یعنی ارتفاع، ریتم،رنگ و شدت بررسی میشود.

تحلیل موسیقی، توصیف حالت ساز، توصیف موسیقی، نشانه شناسی موسیقی